Opinione

Ngritja e Macronit

Autori: Gazeta inFokus 12:39 | 27 April 2017

KĂ«tĂ« herĂ«, sondazhet kishin tĂ« drejtĂ«: dy kandidatĂ«t e preferuar – Macron dhe Marine Le Pen e Frontit KombĂ«tar – pĂ«rparuan nĂ« raundin e dytĂ« tĂ« 7 majit. Ankthi qĂ« pĂ«rkufizoi javĂ«t, ditĂ«t dhe orĂ«t pĂ«rpara zgjedhjeve prej frikĂ«s se Franca do tĂ« zgjohej me njĂ« raund tĂ« dytĂ« ku duhej tĂ« zgjidhnin mes ekstremistes sĂ« djathtĂ« Le Pen dhe kandidatit tĂ« majtĂ« Jean-Luc Melenchon.

ShumĂ« vĂ«zhgues e shohin FrancĂ«n si tĂ« pambrojtur ekonomikisht, politikisht dhe nga aspekti social – edhe mĂ« shumĂ« se MbretĂ«ria e Bashkuar, Shtetet e Bashkuara apo Gjermania – pĂ«rpara njĂ« zgjedhje tĂ« tillĂ«. Pas referendumit Brexit nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar dhe fitores sĂ« Donald Trumpit nĂ« zgjedhjet presidenciale amerikane, sigurisht qĂ« ishte radha e Le Penit tĂ« kapte mundĂ«sinĂ«. Disa prej nesh bĂ«nĂ« njĂ« farĂ« shakaje duke thĂ«nĂ« se nĂ«se Le Pen fiton do tĂ« largoheshim nga vendi. Mes njĂ« MbretĂ«rie tĂ« Bashkuar qĂ« po largohet nga Bashkimi Evropian dhe njĂ« SHBA-je nĂ«n Trumpin, ka pak mundĂ«si tĂ« mira.

Fatmirësisht, logjika dhe shpresa mbizotëruan ndaj zemërimit dhe frikës dhe shtetasit francezë i mundën ata që paralajmëruan se populizmi mund të triumfojë në tokën e Revolucionit Francez. Ndërsa, një fitore e Le Penit është teknikisht e mundur, përbërja e elektoratit francez e bën shumë të pagjasë. Shumë pak votues majtistë të Melenchonit do të kalojnë në ekstremin e djathtë. Dhe, ndërsa disa nga mbështetësit e kandidatit të qendrës së djathtë François Fillon mund të votojnë tani për Le Penin, nuk do të mjaftojë për ta kaluar atë në avantazh.

Me fjalĂ« tĂ« tjera, pĂ«rjashtimi francez Ă«shtĂ« shĂ«ndoshĂ« e mirĂ«. Elektorati kontradiktor i FrancĂ«s i ka treguar botĂ«s -veçanĂ«risht asaj anglo-saksone – se njĂ« nevojĂ« nuk do tĂ« tradhtojĂ« vlerat e nevojshme pĂ«r tĂ« mundur populizmin. PavarĂ«sisht njĂ« vale tĂ« fundit sulmesh terroriste, francezĂ«t kanĂ« treguar maturi pĂ«rpara politikĂ«s sĂ« frikĂ«s. Edhe me euroskepticizmin nĂ« rritje, kandidati pro-evropian, Macron, merr mĂ« shumĂ« vota se kushdo tjetĂ«r.

Rrethana tĂ« jashtĂ«zakonshme fuqizojnĂ« personazhe tĂ« jashtĂ«zakonshme. Pa Revolucionin Francez, Napoleon Bonaparte do tĂ« kishte mbetur njĂ« oficer i ri nĂ« UshtrinĂ« MbretĂ«rore Franceze. Po ashtu, nĂ«se dy partitĂ« kryesore tĂ« FrancĂ«s nuk do tĂ« kishin rĂ«nĂ«, Macroni 39-vjeçar, i cili ishte i panjohur pĂ«r shumicĂ«n e votuesve francezĂ« njĂ« vit mĂ« parĂ«, ende mund tĂ« jetĂ« njĂ« ‘magjistar’ pĂ«r ekonominĂ«.

Macron duket si një John F. Kennedy francez dhe ai bëri fushatë sipas metodës së Barack Obamas. Por, ai arriti aty ku është tani, sepse Partia Socialiste e François Mitterrandin ka vdekur dhe konservatorët Les Républicains janë në qendër të sulmit. Socialistët, nga ana e tyre, nuk ia dolën të krijojnë një agjendë politike moderne. Dhe, republikanët dështuan të nxjerrin një kandidat tjetër pasi Fillon u nxi nga skandali.

Si rezultat, Franca, pavarĂ«sisht reputacionit pĂ«r melankoli, vetĂ«dyshim dhe pesimizĂ«m Ă«shtĂ« gati tĂ« zgjedh presidentin e vet mĂ« tĂ« ri nĂ« histori. NĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«, megjithatĂ«, Macroni do tĂ« pĂ«rballet me njĂ« grup tĂ« ri sfidash, duke filluar me zgjedhjet legjislative tĂ« planifikuara pĂ«r nĂ« qershor. A do tĂ« pĂ«rfundojĂ« Macroni duke qeverisur njĂ« shumicĂ« nĂ« AsamblenĂ« KombĂ«tare apo e djathta do t’i ngjajĂ« njĂ« fronti tĂ« bashkuar dhe do ta detyrojĂ« atĂ« pëër njĂ« praktikĂ« unike franceze tĂ« bashkĂ«jetesĂ«s?

Në sistemin gjysmë-presidencial të Francës, bashkëjetesa nënkupton se dega e Ekzekutivit mund të paralizohet nëse presidenti dhe kryeministri vijnë nga fraksione të ndryshme politike. Por, Macroni do të provojë se ai mund të zbatojë një model të koalicionit të shumicës pasuar nga sisteme parlamentare, me një aleancë të vullnetit, përbërë nga ndjeshmëri të ndryshme politike, që ndjekin një synim të përbashkët.

Sipas meje, Franca është gati për një qeveri koalicioni që mund të tejkalojë linjat politike majtas-djathtas, gjithnjë e më anakronike. Përçarja e vërtetë politike në Francë, ashtu si në pjesën më të madhe të perëndimit, është tani mes atyre që mbrojnë hapjen globale dhe atyre që favorizojnë izolimin nacionalist.

Macroni do tĂ« duhet tĂ« pranojĂ« rrĂ«njĂ«n kulturore tĂ« pĂ«rçarjeve tradicionale majtas-djathtas, ndĂ«rsa gjithashtu adreson zemĂ«rimin e thellĂ« revolucionar qĂ« ekziston tani nĂ« FrancĂ«. PavarĂ«sisht fuqisĂ« sĂ« Macronit nĂ« raundin e parĂ«, rreth 40 pĂ«r qind e elektoratit francez votuan pĂ«r euroskeptikĂ«t Le Pen dhe Melenchon. Kthimi i besimit tĂ« votuesve nĂ« institucionet ekzistuese dhe riintegrimi i tyre nĂ« rrymĂ«n politike tradicionale, nuk do tĂ« jetĂ« i lehtĂ«. PartitĂ« e mundura do tĂ« pĂ«rpiqen tĂ« dalin nĂ« rrugĂ« dhe tĂ« bllokojnĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r reformĂ«. DĂ«shtimin nĂ« zgjedhje, ata mundet ta shfryjnĂ« nĂ« metodĂ«n revolucionare franceze tĂ« “barrikadave”.

Macroni ka treguar cilësitë e veta si kandidat. Pas 7 majit, ai do të duhet të provojë se pavarësisht moshës së re dhe mungesës së eksperiencës, ai mund të bëhet një president i madh. Fitimi i pushtetit është një gjë; por, nga ana tjetër ka rëndësi ushtrimi me efektivitet i tij ndërsa shmangen tendencat autoritare që mund të shfaqen në rrethana të jashtëzakonshme.

Kjo Ă«shtĂ« detyra me tĂ« cilĂ«n pĂ«rballet Macron. I nxitur nga njĂ« ndjesi fati, ai duhet t’i rezistojĂ« tundimeve tĂ« Bonapartizmit. NdĂ«rkohĂ«, bota demokratike duhet ta shohĂ« Macron pĂ«r atĂ« qĂ« Ă«shtĂ«: njĂ« fener shprese nĂ« njĂ« det dyshimi dhe dĂ«shpĂ«rimi. /Project Syndicate/reporter.al/

Formula 1 vjen nĂ« Artmotion mĂ« “i çmendur” se kurrĂ«

TĂ« tjera