Si gripi spanjoll vrau 100 milionë njerëz në fund të Luftës së Parë Botërore
Autori: Gazeta inFokus 11:43 | 23 February 2020
Përfundimi e Luftës së Parë Botërore u prit me entuziazëm tek njerëzit. Por, festimet e pas luftës u ndërprenë shpejt nga një sulm i vrullshëm i një sëmundjeje shkatërrimtare: gripi spanjoll.
Në verë të vitit 1918 pati një valë shumë më vitulante të virusit gripal sesa mund të ishte parashikuar. Shtypi spanjoll nuk ishte i censuruar për shkak se Spanja qëndroi neutrale në lidhje me Luftën e Parë Botërore dhe do të ishte pikërisht media spanjolle që raportoi e para mbi këtë virus që po përhapej me shpejtësi. Duke qenë se për virusin influenza flitej hapur vetëm në Spanjë filloi të dyshohej si “gripi spanjoll”. Megjithatë origjina e hershme e këtij virusi mbetet ende një mister.
Në vitin 1920 ka qenë përllogaritur se nga ky grip kanë vdekur rreth 20 milion njerëz, ndërsa në fund të shekullit XX mendohej se kishin vdekur rreth 25 milionë. Por, puna e bashkuar e historianëve dhe shkencëtarëve në shekullin XXI solli një shifër tjetër të frikshme dhe për këtë ka një konsensus të gjerë të studiuesve: gripi spanjoll vrau rreth 50-100 milionë njerëz. Mendohet se një e treta ose një e katërta e popullsisë botërore ka qenë prekur nga ky virus i cili vrau shumë më shumë njerëz sesa vetë Lufta e Parë Botërore. Gripi spanjoll ka vrarë në fakt, më shumë njerëz në vetëm 25 javët e para se ç’ka vrarë HIV/AIDS në 25 vite.
Për këtë virus ka shumë gjëra që nuk dihen ende dhe sot. Por, është pothuajse e sigurtë se fillimisht ka qenë një grip shpendësh. Gjithashtu dihet se një grip i tillë ose i ngjashëm me të ishte edhe te derrat. Mendohet se njerëzit që punonin nga afër me shpendët ose derrat mund të kenë qenë të infektuarit e parë.
Ajo që e bën më të frikshëm dhe më të çuditshëm është se ky virus prekte moshat e reja nga 20 deri në 40 vjeç, diçka tejet e pazakontë për një epidemi ose pandemi gripale. Është e zakonshme për viruset e shpendëve dhe ato pandemike të replikohen thellë në mushkëritë tona dhe kur qelizat e hetojnë, sistemi imunitar përgjigjet ashpër. Dhe kjo çon në një fluks të madh qelizash të bardha dhe lëngjesh në mushkëri të cilat kufizojnë hapësirën për ajrin që thithin. Ka mundësi që të ketë qenë pikërisht përgjigja e ashpër e sistemit imunitar që sillte vdekjen e pashmangshme të atij që infektohej.
Sidoqoftë, pyetjet e mëdha që shtrojnë shkencëtarët janë: si mundet që një virus të përshtatet nga një specie në një specie tjetër, p.sh nga shpendët te njeriu? Dhe si mundet pastaj që virusi të përshtatet brenda njeriut dhe të ndalojë së qenuri virus shpendësh ose derrash dhe të bëhet virus njeriu e të arrijë të transmetohet nga njeriu tek njeriu? Pikërisht evolucionin e shpejtë të viruseve po mundohet që të kuptojnë dhe parashikojnë shkencëtarët në mënyrë që të arrijnë të bëjnë vaksina parandaluese. /Lapsi.al
Të tjera
-
I akuzon për vjedhje të pronave, Lista Serbe bën thirrje për arrestimin e Vokrrit, Hetemit e Radomiroviqit
Lista Serbe në një njoftim të fundit ka bërë thirrje për arrestimin e zëvendë...
-
Dyfishohen rastet e fruthit brenda një viti në mbarë botën
Numri i rasteve të fruthit në të gjithë botën pothuajse u dyfishua nga viti 2...
-
Shtëpia e poetit Ymer Elshani do të kthehet në muze
Deputetja nga radhët e Partisë Demokratike të Kosovës, Blerta Deliu-Kodra, ka...
-
Të shtëna me ármë te lokali “Hamari”në Prishtinë, Policia gjen disa gëzhoja në vendngjarje
Të shtëna me armë zjarri janë dëgjuar në orët e para të mëngjesit të sotëm te...
-
Ndriçimi smart në kryeqytet, LVV: Tenderi shkon në dëm të buxhetit të komunës
Kordinatori i Lëvizjes Vetëvendosje në Prishtinë, Arben Brovina, në një konfe...
-
Bie nataliteti në Kosovë, ASK dhe MPB me statistika të ndryshme për lindjet
Tkurret numri i shtimit të popullsisë në Kosovë vit pas viti. Në dekadat e fu...
-
Vetëvendosje në Prishtinë mban konferencë për media, ka disa akuza për Ramën
Arben Brovina, koordinator i nën komiteteve të lëvizjes Vetvendosje, qendra n...
-
Petkoviqi: Anëtarësimi i Kosovës në KiE operacion kundër Serbisë
Operacion kryesisht të drejtuar kundër Serbisë dhe popullit serb, e ka quajtu...
-
Sa ḁrmë pa leje kanë kosovarët?
Armët pa leje në duart e qytetarëve të Kosovës, paraqesin rrezik serioz, thon...
-
Arrestohet një i dyshuar për vra*je në tentativë në Ferizaj
Është arrestuar dje një person për vrasje në tentativë në Ferizaj që ka ndodh...
-
Shitet për një vlerë marramendëse, ora e njeriut më të pasur të Titanikut
Një orë xhepi prej ari, e gjetur në trupi e njeriut më të pasur në bordin e T...
-
Burri në Viti raporton se i është vjedhur kasaforta me para
Një burrë në Viti ka raportuar se persona të panjohur kanë vjedhur një kasafo...