Viti më i thatë për lumenjtë në botë në 33 vjet
Autori: Gazeta inFokus 18:16 | 09 October 2024
Viti i kaluar ishte viti më i thatë për lumenjtë globalë në 33 vjet, paralajmëron një raport i ri i koordinuar nga Organizata Botërore Meteorologjike (WMO).
Sipas raportit të Gjendjes së Burimeve Globale të Ujit, pesë vitet e fundit janë parë kushte nën normale për rrjedhat e lumenjve dhe prurjet e rezervuarëve në mbarë botën, duke rritur stresin në furnizimet globale me ujë.
Raporti vjetor përshkruan pamjen e madhe të ciklit të ujit në botë, nga përmbytjet ekstreme te thatësirat ekstreme, nga lumenjtë dhe rezervuarët te akullnajat dhe ujërat nëntokësore. Ai bashkon të dhëna nga shërbimet meteorologjike dhe hidrologjike, qendrat e të dhënave, anëtarët e komunitetit të modelimit hidrologjik dhe organizatat mbështetëse si NASA dhe Qendra Kërkimore Gjermane për Gjeoshkencat, shkruan Scan, transmeton albinfo.ch.
“Uji është kanarina në minierën e qymyrit të ndryshimeve klimatike,” thotë Sekretarja e Përgjithshme e WMO, Celeste Saulo. “Ne marrim sinjale shqetësimi në formën e reshjeve gjithnjë e më ekstreme, përmbytjeve dhe thatësirave, të cilat shkaktojnë dëme të rënda në jetë, ekosisteme dhe ekonomi. Shkrirja e akullit dhe e akullnajave kërcënon sigurinë afatgjatë të ujit për shumë miliona njerëz. E megjithatë ne nuk po marrim masat e nevojshme urgjente.”
“Uji është kanarina në minierën e qymyrit të ndryshimeve klimatike. Ne marrim sinjale shqetësimi në formën e reshjeve gjithnjë e më ekstreme, përmbytjeve dhe thatësirave”.
2023 tregoi shkarkimin e lumit kryesisht më të thatë se normalisht – vëllimin e ujit që rrjedh nëpër një lumë në një moment të caktuar kohor. Mbi 50 për qind e zonave të ujëmbledhësve globale shfaqën kushte ‘jonormale’.
Thatësira dhe zvogëlimi i shkarkimit të lumenjve preku pjesë të mëdha të Amerikës Veriore, Qendrore dhe Jugore, ku Misisipi tregoi nivele të ulëta rekord të ujit dhe Amazon që regjistroi nivelin e tij më të ulët ndonjëherë. Pellgjet e lumenjve aziatikë dhe oqeanë, Ganges, Brahmaputra dhe Mekong kishin kushte më të ulëta se normale në pothuajse të gjithë territoret e tyre.
Por lumenj dhe rezervuarë të tjerë u përmbytën me ndikim shkatërrues: bregu lindor i Afrikës kishte shkarkime mbi normale dhe përmbytje, siç ndodhi në ishullin verior të Zelandës së Re dhe Filipinet. Në Evropë, Mbretëria e Bashkuar, Irlanda, Finlanda dhe pjesë të Suedisë kishin nivele të shkarkimit mbi normale.
Viti i kaluar ishte viti më i nxehtë i regjistruar në botë, me shkencëtarët që pajtohen se temperaturat ekstreme të Tokës po nxiten nga kriza klimatike. Raporti i WMO vë në dukje se kombinimi i thatësirave të zgjatura dhe përmbytjeve shkatërruese të vitit 2023 mund t’i atribuohet si krizës klimatike, ashtu edhe tranzicionit të natyrshëm La Niña në El Niño. Kriza klimatike po i bën fenomene të tilla natyrore të motit më ekstreme, thonë shkencëtarët, me ndikime të përkeqësuara dhe modele gjithnjë e më të çrregullta, duke i bërë ato më të vështira për t’u parashikuar.
Raporti i Gjendjes së Burimeve Ujore Globale i konsideron lumenjtë së bashku me rezervuarët, liqenet, tokën, modelet e motit dhe akullnajat – të cilat vitin e kaluar humbën 600 gigatonë ujë. Modele ekstreme të shkrirjes u vunë re në Amerikën e Veriut perëndimore dhe në Alpet Evropiane, ku akullnajat e Zvicrës humbën rreth 10 për qind të vëllimit të tyre gjatë dy viteve të fundit. Mbulesa e borës në hemisferën veriore ka ardhur duke u zvogëluar në fund të pranverës dhe verës, vëzhgon raporti, me borën e majit të vitit të kaluar në vendin e tetë më të ulët në rekord.
WMO vëren se ndërsa ka bërë përmirësime në mbledhjen e të dhënave, Afrika, Amerika e Jugut dhe Azia mbeten të nënpërfaqësuara në mbledhjen e të dhënave hidrologjike, duke theksuar nevojën për monitorim dhe ndarje të përmirësuar të të dhënave, veçanërisht në Jugun Global. “Shumë pak dihet për gjendjen e vërtetë të burimeve të ujërave të ëmbla në botë”, thotë Sekretarja e Përgjithshme e WMO, Celeste Saulo. “Ne nuk mund të menaxhojmë atë që nuk matim.”
Të tjera
-
Bajqinovci: Krerët e LDK-së dhe PDK-së po më rivalizojnë me tubime, por s’kanë të pranishëm më shumë se unë
Deputeti i VV-së Mefail Bajqinovci ka thënë se krerët e LDK-së dhe PDK-së...
-
Kurti shkruan për vendimet që u morën sot në mbledhjen e Qeverisë
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka bërë një përmbledhje të mbledhjes së ...
-
Përsëri arrestohet Arsenijevic pasi e ndjeku kryetarin e Mitrovicës së Veriut me filikaq
Aktivisti serb në Veri, Aleksander Arsenijevic, është ndaluar për 48 orë nga ...
-
Ministrja Haxhiu takon kryetaren e Speciales, ja çfarë diskutuan
Ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, ka pritur sot në takim kryetaren e D...
-
Kurti takohet me kryetarin e Bashkësisë Islame për Luginë, flasin për rëndësinë e ruajtjes së identitetit kombëtar e fetar
Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, u takua ditën e sotme ...
-
E dhimbshme: Ndahet nga jeta infermierja e QKMF-së në Viti
Infermierja e Qendrës Kryesore të Mjekësisë Familjare në Viti, Leonora Kurti ...
-
Abdixhiku: Kosova meriton ndryshim të vërtetë, jo premtime që nuk mbahen
“Kosova nuk mund të vazhdojë rrugën e tanishme”, ka thënë kryetari i Lidhjes ...
-
Bajrami: Kusari-Lila vetëm ka kryer obligimet e partisë e të shefit, Albin Kurti
Deputetja e LDK-së, Hykmete Bajrami ka reaguar ndaj publikimit të fundit ku u...
-
Kḝrcḝnohet me jetë gazetari Vehbi Kajtazi, AGK kërkon nga Policia trajtim urgjent të rastit
Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës kanë reaguar pas kërcënimit me jetë që ka...
-
Përshëndetja mes Vjosa Osmanit dhe Zelenskyt, nikoqir ishte Plenkoviq
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani po e përfaqëson Kosovën në Samitin Ukrainë...
-
Ekzekutohen pagat e mësimdhënësve në komunën e Vitisë
Ministria e Financave ka ekzekutuar pagat e mbetura për mësimdhënësit në qyte...
-
Sveçla e pret në takim lamtumirës komandantin e KFOR’it, e falënderon për bashkëpunimin me institucionet e sigurisë
Ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla, e ka pritur në takim lamtumirë...