Virusi vdekjeprurës spanjoll, çka duhet të mësojë bota nga atëherë në valën e dytë të koronavirusit
Autori: Gazeta inFokus 13:52 | 30 October 2020
Në valën vdekjeprurëse të pandemisë së gripit të vitit 1918, miliona njerëz ishin të dënuar sepse nuk dinin se çfarë dimë tani për mënyrën e përhapjes së viruseve dhe sëmundjeve të frymëmarrjes.
Pandemia e vitit 1918 u shfaq në tre valë, nga pranvera e 1918 deri në dimrin e 1919, duke vrarë 50-100 milionë njerëz në të gjithë botën.
Vala e parë në pranverën e vitit 1918 ishte relativisht e butë. Shumica e vdekjeve nga gripi i vitit 1918 ndodhën në vjeshtë, vala e dytë dhe më e keqja e asaj kohe.
Ekzistojnë disa mundësi se pse vala e dytë e vitit 1918 ishte aq e tmerrshme. Për shembull, dimri do të nënkuptonte që gripi do të përhapej më shumë dhe njerëzit do të qëndronin më shpesh në ambiente të mbyllura.
Një pengesë e madhe ishte mungesa e njohurive për karakterin, sjelljen dhe ashpërsinë e virusit. Pandemia erdhi përpara ndërgjegjësimit se si dukej një virus dhe se si izolohet ai.
Edhe ekspertët e shëndetit presin që numri i të infektuarve me Covid të rritet këtë dimër, sepse sipas tyre, virusi që shkakton Covid-19 është një koronavirus, dhe koronavirusët e tjerë përhapen më shumë gjatë dimrit. Në ajrin dimëror, më pak të lagësht, grimcat që mbajnë virus mund të qëndrojnë në ajër më gjatë. Për më tepër, membranat tona të hundës janë më të thata dhe më të prekshme nga infeksioni në dimër.
Gripi i vitit 1918 “rrembeu popullsinë e re”. Afërsisht gjysma e vdekjeve ishte midis moshave 20-40 vjeç, në kontrast me pandeminë aktuale, ku më të moshuarit ka të ngjarë ta përjetojnë më seriozisht sëmundjen.
Autoritetet vendosën ligje të vendosjes së maskave dhe masa ndëshkimore, përfshirë gjobitjet. Bota humbi breza të rinjsh dhe për ta, pandemia dhe Lufta e Parë Botërore u bënë përvojat kryesore të jetës.
Tani, le të ecim përpara, në 2020-ën. Përparimet e shumta shkencore na kanë lejuar një avantazh të lehtë në zbutjen e përhapjes dhe efekteve të sëmundjeve të frymëmarrjes si gripi dhe Covid-19.
Mikrobiologët tani mund të izolojnë, identifikojnë dhe përshkruajnë strukturën e viruseve.
Megjithëse kemi teste të koronavirusit, një e metë është “që nuk kemi aftësi të mjaftueshme testuese dhe testet zgjasin shumë.
Megjithëse rastet e Covid-19 janë në rritje dhe mund të rriten këtë dimër, ka disa gjëra bazike që mund të bëjmë për të ndaluar përhapjen.
Masat paraprake si distancimi fizik, shmangia e grumbullimeve dhe udhëtimet e panevojshme, larja e duarve dhe mbajtja e maskave janë akoma të rëndësishme.
Furnizimi me ushqime për një periudhë të caktuar kohe dhe të paturit disa mjekime bazë në raste emergjencash, mund të ndihmojnë në uljen e lëvizjes së shpeshtë në dyqane, duke ulur kështu shanset e përhapjes.
Në vitin 1918, nuk kishte një vaksinë të aprovuar dhe të rregulluar. Tani, flitet çdo ditë për prodhimin e vaksianve të reja.
Operation Warp Speed dhe programe të tjera janë duke testuar vaksinat për të qenë në gjendje t’i shpërndajnë ato për publikun e gjerë potencialisht, deri në pranverën e vitit 2021.
Ajo që ka ende vlerë të madhe është marrja parasysh e azhornimeve dhe udhëzimeve të autoriteteve lokale të shëndetit publik dhe njohurive shkencore të studiuesve apo organizatave.
Të tjera
-
Regjistrimi i popullësisë: Komuniteti boshnjak në Kosovë shfaq drojën se numri i tij mund të zvogëlohet
Komuniteti boshnjak në Kosovë shfaq drojën se numri i tij mund të zvogëlohet,...
-
Lṷfta e fundit në Kosovë: Rreth 22 miliardë euro dëme materiale
Institucioni i Avokatit të Popullit po mban një tryezë diskutimi me rastin e ...
-
“Termokos” përmbyll sezonin e ngrohjes
Ndërmarrja “Termokos”, ka përmbyllur sezonin e ngrohjes për vitin 2023-2024. ...
-
Maqedonci në ministerialin e CEDC-së kërkon përkrahje për anëtarësimin e Kosovës në BE dhe NATO
Ministri i Mbrojtjes, Ejup Maqedonci, ka rikonfirmuar edhe një herë orientimi...
-
Ndërpritet konferenca STEMinists’24 nga protestueset, kërkohet përgigje nga ministrja Nagavci për rastin e profesorit Xhevat Krasniqi
Rektori i Universitetit të Prishtinës, Qerim Qerimi nuk përfundoi fjalimin e ...
-
Hoti: Banka Botërore e demantoi propagandën e pushtetit se ka zhvillim ekonomik
Deputeti i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Avdullah Hoti, ka thënë se Qeveria...
-
Mbahet seanca e parë e Kuvendit Komunal në objektin e Zubin Potokut
Për herë të parë që pas zgjedhjeve të vitit të kaluar, të premten u mbajt sea...
-
Voton diaspora në Maqedoninë e Veriut, këto janë rezultatet zyrtare
Janë publikuar rezultatet zyrtare të Komisionit Shtetëror të Zgjedhjeve nga r...
-
Aksident mes katër veturash në Veternik, dy të lënduar
Dy persona kanë mbetur të lënduar si pasojë e një aksidenti mes katër veturav...
-
Zeqiri: Kemi punë përpara në funksionalizimin e objektit të Komunës
Ka përfunduar seanca e parë në Kuvendin Komunal të Zubin Potokut. Në seancë m...
-
Nervozohet Vuçiq: Veprimi i “neveritshëm”, duan t’i heqin sanksionet Kosovës
“Në Bashkimin Evropian tani kanë nisur një mekanizëm për heqjen e sanksioneve...
-
Të shtëna me armé në një lokal në magjistralen Prishtinë – Ferizaj
Policia e Kosovës ka arrestuar dy persona pasi njëri prejt tyre ka shtënë me ...