Udhëheqësit e aleancës ushtarake të NATO-s, mes tyre edhe kryeministri Edi Rama, mblidhen sot dhe nesër në Vilnius të Lituanisë. Samiti zhvillohet në një kohë kritike për sigurinë në Evropë, pasi lufta në Ukrainë është në mesin e një kundërofensive të Kievit.

Samiti vjen, gjithashtu, një vit pas takimit të Madridit, ku aleatët e NATO-s kanë rënë dakord për një koncept të ri strategjik, i cili e ka veçuar Rusinë si kërcënim të drejtpërdrejtë për sigurinë.

31 aleatët shpresojnë t’i tregojnë Rusisë se kanë vendosmërinë për të mbështetur ushtarakisht Ukrainën për një afat të gjatë.

Ata mbërrijnë me një nxitje të mirëpritur pasi Turqia hoqi kundërshtimet e saj ndaj anëtarësimit të Suedisë në aleancë.

Por ka mosmarrëveshje rreth asaj se çfarë të thuhet për ambiciet e vetë Ukrainës për anëtarësim në të ardhmen.

Mendohet se disa aleatë do t’i premtojnë Kievit garanci të reja sigurie të dizajnuara për të penguar agresionin e ardhshëm rus. Ata gjithashtu do të diskutojnë sigurimin e më shumë armëve dhe municioneve.

Për çështjen e anëtarësimit, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky dëshiron që NATO të thotë se Ukraina mund të bashkohet sa më shpejt që të jetë e mundur pas përfundimit të luftimeve – duke përcaktuar qartë se si dhe kur mund të arrihet kjo.

Por disa vende të NATO-s hezitojnë të shkojnë shumë larg, nga frika se premtimi i anëtarësimit pothuajse automatik mund t’i japë Rusisë një nxitje për të përshkallëzuar dhe zvarritur luftën.

Jens Stoltenberg, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, tha se nuk ishte marrë asnjë vendim përfundimtar për gjuhën e komunikatës përfundimtare, por shtoi: “Jam absolutisht i sigurt se do të kemi unitet dhe një mesazh të fortë për Ukrainën”.

Por pas bisedimeve të hënën vonë natën, ai njoftoi se Turqia kishte rënë dakord të mbështeste kërkesën e Suedisë për t’u bashkuar me NATO-n. Lajmi u mirëprit nga SHBA dhe Gjermania, si dhe vetë Suedia.

Turqia kishte kaluar muaj të tërë duke bllokuar aplikimin e Stokholmit, duke e akuzuar atë për pritjen e militantëve kurdë. Stoltenberg tha se të dy palët kishin punuar së bashku për të adresuar “shqetësimet legjitime të sigurisë” të Turqisë.

Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan sugjeroi më herët se ai do të mbështeste Suedinë nëse BE rihap bisedimet e ngrira të anëtarësimit me Ankaranë – një kërkesë që u refuzua nga zyrtarët e BE.

Gjatë takimit të tyre dy-ditor, liderët e NATO-s pritet të bien dakord për planet e reja për të penguar dhe mbrojtur aleancën kundër agresionit të ardhshëm rus duke forcuar forcat e tyre në lindje.

Dhe ata gjithashtu pritet të rrisin angazhimin e tyre financiar, duke e bërë objektivin e shpenzimit të 2% të pasurisë kombëtare për mbrojtjen një shifër minimale dhe jo një ambicie të përgjithshme. Zëdhënësi i Rishi Sunak tha se kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar do t’u bëjë thirrje drejtpërdrejt aleatëve për të përmbushur këtë objektiv.

Siguria është e rreptë në Vilnius, me forcat e NATO-s – duke përfshirë raketat e mbrojtjes ajrore Patriot – që mbrojnë një samit që po zhvillohet vetëm në një distancë të shkurtër nga Bjellorusia dhe enklava ruse e Kaliningradit.

Qëllimi kryesor i takimit është që NATO të bindë presidentin Vladimir Putin për angazhimin afatgjatë ushtarak të aleancës ndaj Ukrainës.

Zyrtarët shpresojnë se kjo mund të fillojë të ndryshojë të menduarit e liderit rus, duke vënë në mendje dyshimin e tij se ai mund të kalojë Perëndimin.

Si i tillë, disa e shohin këtë samit po aq të rëndësishëm sa edhe përfitimet ushtarake në fushën e betejës për të bindur Putinin të ndryshojë strategjinë e tij.

Kështu që disa anëtarë të NATO-s do t’i premtojnë Ukrainës garanci të reja sigurie. Presidenti i SHBA Joe Biden ka sugjeruar që Ukraina mund të marrë atë lloj mbështetjeje ushtarake që vendi i tij i jep Izraelit – angazhime afatgjata të dizajnuara për të penguar agresorët e mundshëm.

Aleanca do të thellojë gjithashtu lidhjet e saj institucionale me Ukrainën. Një forum ekzistues – Komisioni i NATO-s i Ukrainës – do të përmirësohet në një Këshill të NATO-s të Ukrainës. Kjo do t’i japë Ukrainës mundësinë për të thirrur mbledhjet e aleancës si një partner i barabartë në tryezë. “E drejta për t’u konsultuar nuk është e parëndësishme,” tha një zyrtar.

Por ndoshta më e rëndësishmja, disa anëtarë pritet të përcaktojnë më qartë rrugën e Ukrainës për t’u bashkuar me aleancën.

NATO ra dakord në samitin e saj të vitit 2008 në Bukuresht që Ukraina “do” të bëhet anëtare dhe mbështeti aplikimin e saj. Por aleanca nuk tha se si dhe kur mund të ndodhë kjo. Kritikët thonë se dhënia e një destinacioni për Ukrainën, por asnjë itinerar nuk e lejoi Putinin të rrezikonte pushtimet e tij në 2014 dhe 2022.

Biden do të takohet me Zelensky në samit, tha një zyrtar amerikan për Reuters, megjithëse presidenti ukrainas ende nuk e ka konfirmuar zyrtarisht pjesëmarrjen e tij në ngjarje.

Çka do të thotë të gatuash shqip?

Sponsoruar