Çadi shpalli pavarësinë para 58 vjetësh
Autori: Gazeta inFokus 08:46 | 11 August 2018
Më 11 gusht të vitti 1960 Çadi shpall pavarësinë . Është themeluar si shtet nga territoret koloniale franceze në Afrikë.
Pas pavarësisë, në shtetin e krijuar zotëronin konfliktet etnike të cilat për një kohë i errësoi intervenimi libian para paqes që dukej në horizont e cila u restaurua më 1990.
Si duket ndërhyrja e Libisë ka shkaktuar që në qeveri të vinin grupe politiko-ushtarake që luftonin për territoret e diskutueshme me Libinë. Duke shfrytëzuar interesat e konfliktit me Libinë, qeveria ja arriti që të krijonte një kushtetutë moderne dhe të mbajë zgjedhjet e lira të përgjithshme në vitin 1996 dhe 1997.
Sipas Wikipedias Çadi është një shtet pa dalje në det që ndodhet në pjesën qendrore-veriore të Afrikës. Çadi në veri kufizohet me Libinë, në lindje me Sudanin, në jug me Republikën e Afrikës Qendrore, në jug-perëndim me Kamerunin e Nigerinë dhe në veri-perëndim me Nigerin.
Republika e Çadit zë një sipërfaqe prej 1,284 milion kilometra katrorë në brendi të Afrikës Veriore. Kryeqytet i Çadit është N´Xhaaena (N´Djamena). Gjuhë zyrtare shtetërore janë frëngjishtja dhe arabishtja. Që nga 1996, sipas kushtetutës së miratuar është një republikë presidenciale. Shtrihet mbi fushë basenin e Çadit dhe zgjatet në veri deri në malet Tibesti (Saharë).
Popullsia kryesisht i takon racës së zezë, arabë dhe një popull i quajtur kanuri. Për nga përkatësia fetare dominojnë myslimanët me 50% pas të cilëve vinë ndjekësit e feve dhe zakoneve tradicionale afrikane me 20-25 %. Të krishterët përbëjnë diku 19 % të popullsisë.
Në jug mbillen disa bimë vendase dhe orizi për eksport, po ashtu dallohet edhe kultivimi i mëndafshit, kikirikëve dhe blegtoria e endacakëve. Peshkimi bëhet në liqenin e Çadit dhe në lumenjtë. Nuk ka ndonjë industri të mirëfilltë, partner më të rëndësishëm të tregtisë llogaritet të jenë Franca dhe Nigeria. Çadi ka një port ajrore ndërkombëtare në kryeqytet.
Gjatë vitit 1998 në pjesën veriore të Çadit shpërthyen dy rebelime të cilat në mënyrë sporadike sollën dy marrëveshjet e viteve 2002 dhe 2003, në mes të rebelëve dhe qeverisë. Edhe përkundër reformave fuqia vendoseshe duket se ka mbetur në duar të parisë veriore të kyçur në dallimet etnike.
Kushtetuta e Çadit siguron një degë të fortë ekzekutive të kryesuar nga një president i cili dominon sistemin politik. Presidenti emëron kryeministrin dhe kabinetin, dhe ushtron ndikim të konsiderueshëm në emërimin e gjyqtarëve, gjeneralëve, zyrtarëve lokalë dhe drejtuesit e firmave të shtetërore Çadi. Në rastet e kërcënimit të rëndë dhe të menjëhershëm, presidenti, në konsultim me Asamblenë Kombëtare, mund të shpallë gjendjen e jashtëzakonshme. Presidenti zgjidhet drejtpërdrejt me votim popullor për një mandat pesë-vjeçar. Në vitin 2005 kufijtë kushtetuese mandatit u hoqën.
Kjo heqje e lejon një president që të zgjidhet më shumë se dy herë. Shumica e këshilltarëve kryesorë të presidentit të tanishëm Déby janë anëtarë të grupit etnik Zaghaëa, megjithëse personalitete jugore dhe opozita janë të përfaqësuar në qeveri.
Çadi ndodhet në listën e shteteve të dështuara nga ana e Fondit për Paqe.
Ky shtet e ka njohur pavarësinë e Kosovës në vitin 2012.
Të tjera
-
Përurohet QKMF-ja në Mamushë, Kurti: Do të vazhdojmë të investojmë në infrastrukturën shëndetësore
Sot është bërë përurimi i Qendrës Kryesore të Mjekësisë Familjare (QKMF) në M...
-
I refuzohet azili gruas nga Taxhikistani që përballet me dëbim nga Kosova
Autoritetet e Kosovës ia kanë refuzuar kërkesën për azil Sitora Atomamado...
-
Përleshje mes dy të miturve në Skenderaj, njëri nga ta lëndohet nga mjeti i mprehtë
Një përleshja ka ndodhur sot në sheshin ‘Adem Jashari” në Skenderaj, ku d...
-
Erëra të forta e shi orët në vijim, komuna e Prishtinës paralajmëron qytetarët: Reduktoni lëvizjet
Komuna e Prishtinës ka dalë me një paralajmërim për orët në vijim për shkak t...
-
Fitoi me çmim më të lartë prej 300 mijë eurove, Bulliqi e shpërblen me tender milionësh biznesmenin e afërt me VV-në
Kryetari i Komunës së Podujevës, Shpejtim Bulliqi, e ka shpërblyer edhe njëhe...
-
Krasniqi: Sfidat e mësimdhënësve do të përfundojnë pas 9 shkurti me PDK-në në krye të Qveverisë
Kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Krasniqi, bashkë me Abelard ...
-
KFOR-i as pohon e as mohon nëse policët e Kosovës hynë në Serbi
Radio Evropa e Lirë) – Misioni paqeruajtës i NATO-s në Kosovë (KFOR) nuk e ka...
-
Të shtunën ndërpritet për një orë trafiku nga udhëkryqi i Gjakovës në Klinë e deri te udhëkryqi i rrugës për Gjurgjevik
Ministria e Infrastrukturës njofton se nesër në trasenë e Zgjerimit të Rrugës...
-
Në Ditën e Alfabetit, prezantohet projekti për Fjalorin e ri të Gjuhës Shqipe
Sot është dita e Alfabetit të Gjuhës Shqipe, i cili 116 vite më parë u unifik...
-
Konjufca pret në takim delegacionin nga Azia Jugore, diskutuan për rritje bashkëpunimi mes të dyja vendeve
Kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, ka pritur sot në takim delega...
-
Dogana kapi 15 mijë euro mall të padeklaruar në aeroport, gjatë javës
Dogana e Kosovës ka zbuluar dhe sekuestruar e mallra të padeklaruara në katër...
-
Bislimi në Poloni: Kosova në vitin 2024 – modeli i asaj se çfarë jemi në gjendje të arrijmë
Zëvendëskryeministri Besnik Bislimi, gjatë ditës së dytë të vizitës zyrtare n...