A do të shndërrohet lija e majmunëve në një pandemi?
Autori: Gazeta inFokus 14:34 | 24 September 2022
Që nga 21 shtatori, 62,532 persona janë infektuar me linë e majmunëve në 105 vende. Megjithatë, Organizata Botërore e Shëndetësisë ende nuk e ka klasifikuar numrin aktual të rasteve si një pandemi.
Por a mund të ndryshojë kjo?
Duke pasur parasysh përhapjen e saj, a mund të bëhet lija e majmunëve një pandemi?
Përgjigja për këtë pyetje varet nga përkufizimi i “pandemisë”. Një pandemi është një “epidemi mbarëbotërore”, në të cilën ka një numër të madh rastesh ose shpërthimesh në shumë vende, tha Rachel Roper, një profesore e mikrobiologjisë dhe imunologjisë në Universitetin e Karolinës Lindore në Greenville, Karolina e Veriut, për Live Science.
“Unë mendoj se është një çështje opinionesh duke marrë parasysh se sa raste ka në secilin vend,” tha Roper.
Gjithmonë ekziston mundësia që diçka, siç është kodi gjenetik i virusit, të ndryshojë, por disa faktorë ulin shanset që lija e majmunëve të bëhet një pandemi. Edhe nëse ndodh, lija e majmunëve nuk do të jetë e njejtë me pandeminë COVID-19, thanë ekspertët për Live Science.
Lija e majmunëve (e njohur si MPXV ose MPX) “është shumë më pak ngjitëse se COVID,” tha Roper.
Në mënyrë tipike zinxhiri i transmetimit të lisë së majmunëve ishte i shkurtër – një rast i MPXV u transmetua në rreth shtatë persona përpara se të vdiste, kështu që shpërthimet kanë qenë jetëshkurtër në të kaluarën, tha Roper.
Lija e majmunëve u raportua për herë të parë te njerëzit në vitin 1970 dhe shpërthimet që nga ajo kohë, duke përjashtuar pandeminë aktuale, ishin “të vogla”, tha ajo. Në vendet ku është endemike, lija e majmunit është gjithmonë e pranishme tek kafshët dhe zakonisht përhapet midis njerëzve vetëm përmes tyre, raporton abcnews.al.
Por një analizë e gjenomave të lisë së majmunit nga epidemia aktuale, e botuar më 24 qershor në revistën Nature Medicine, sugjeron se versioni i virusit që po qarkullon aktualisht ka kaluar nga njeriu te njeriu në një zinxhir transmetimi të pandërprerë që nga viti 2017.
Kjo tregon se zinxhiri mesatar i transmetimit po rritet, tha Roper. Lija e majmunit është një virus i përbërë nga ADN-ja , në krahasim me atë që përbëhet nga acidi ribonukleik (ARN). Kjo ka rëndësi sepse riprodhimi i ADN-së përfshin më pak gabime sesa kopjimi i ARN-së, kështu që lija e majmunëve ndryshon më ngadalë se sa homologët si SARS-CoV-2 ose HIV.
Kjo u jep viruseve të lisë së majmunëve më pak mundësi për të evoluar për t’u bërë më të transmetueshëm sesa viruset ARN, sipas Shoqatës Amerikane për Mikrobiologji. Megjithatë, lija e majmunëve po zhvillon shumë shpejt mutacionet.
Në krahasim me mutacionet që qarkullojnë në 2018 dhe 2019, virusi që qarkullon aktualisht ka 50 mutacione.
Ne tashmë kemi vaksina dhe trajtime për linë e majmunëve
Dy vaksina, JYNNEOS dhe ACAM2000, janë miratuar për përdorim kundër lisë së majmunëve në SHBA. Ndërsa nuk ka trajtime posaçërisht për linë e majmunëve, sipas CDC, barnat antivirale që janë zhvilluar për të luftuar linë, si tecovirimat (TPOXX), mund të rekomandohen për njerëzit me sistem imunitar të dobët.
Shkalla e vdekshmërisë për llojin e lisë së majmunëve që qarkullon në epideminë aktuale ka qenë historikisht rreth 1%, sipas CDC. Por shpërthimi aktual mund të jetë shumë më pak vdekjeprurës; Bazuar në shifrat e OBSH-së nga fundi i shtatorit, shkalla e vdekshmërisë është 0.04%.
Ndërsa këto shifra janë ende një vlerësim i përafërt, ata sugjerojnë se numri i lisë së majmunëve ka të ngjarë të jetë shumë më i ulët se ai i COVID-19, edhe nëse lija e majmunëve bëhet një pandemi./abcnews.al/
Të tjera
-
Ngjarjet e datës 27 prill
Organizuar nga Zyra e Kryeministrit të Kosovës, Komisioni Qeveritar për Perso...
-
Ministria e Jashtme gjermane tregon për takimin me Kurtin
Zyra gjermane për Punët e Jashtme ka komentuar takimin që ka pasur ministrja ...
-
Osmani nesër me nderime te Memoriali për të Pagjeturit dhe për homazhe në Mejë
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, nesër do të bëjë nderime te Memoriali për...
-
Gjiganti zviceran “Lika Group” synon ta zbukurojë Prishtinën
Klanin mund ta kenë inspirim, që në Kosovë të fillojnë një ndërtim. Kompan...
-
Tërmeti me magnitudë 5.8 ballë godet Tajvanin
Një tërmet me magnitudë 5.8 ballë ka goditur Tajvanin. Tërmeti u regjistrua m...
-
Blinken: Kemi parë prova të përpjekjes së Kinës për të ndikuar në zgjedhjet e SHBA
Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken tha se SHBA ka parë prova të përp...
-
Kurti: Kur vendet autoritare po kërcënojnë me largim, Kosova me meritë kërkon anëtarësimin në KiE
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti nëpërmjet rrjetit social Facebook, ka fol...
-
Ndërron jetë Bojan Tonçiq, gazetari serb që kundërshtoi Millosheviqin për luftën e Kosovës
Në moshën 57 vjeçare ka ndërruar jetë gazetari serb Bojan Tonçiq. Tonçiq d...
-
Abdixhiku në Hamburg këtë fundjavë, paralajmëron dy tubime
Kryetari I LDK-së, Lumir Abdixiku ka njoftuar për agjendën që do ta ketë gjat...
-
Sandulloviq-Hillit: “Duhet t’ju vijë turp nga vetja”
Politikani serb, Nikolla Sandulloviq, e ka postuar një fotografi në platformë...
-
Mbahet ceremonia e lidhjes me internet të shkollës së 100-të në Republikën e Kosovës
Ministria e Ekonomisë, përmes Projektit të Kosovës për Ekonomi Digjitale (KOD...
-
Departamenti amerikan i Shtetit demanton dyshimet e ngritura ndaj Escobarit
Pretendimi i ngritur nga Vudi [Vedat] Xhymshiti se Zëvendës Ndihmës Sekretari...