Një raport që kohëve të fundit doli nga Shtëpia e Lordëve britanikë ankohet në atë se Bashkimi Evropian ka zgjedhur “stabilitetin mbi vlerat demokratike” në Ballkanin Perëndimor dhe shpreh “shqetësim serioz se arritjet e bëra drejt qeverisjes së mirë dhe sundimit të ligjit janë në rrezik të humbasin dhe vendet në rajon të kthehen në udhëheqje autoritare.”

“Sa ironike, siç mund të jetë për një institucion të pazgjedhur, siç është Dhoma e Lordëve të shqetësohet për vlerat demokratike, autorët e raportit kanë arritur në një pikë: shumica e qeverive post-Jugosllave janë bërë “autokraci” sesa demokraci- dhe askund nuk është kjo dinamikë më e dukshme se në Serbi.

Që nga ardhja në qeveri në vitin 2012, pas një qëndrimi 12-vjeçar në opozitë, Aleksandër Vuçiq është rritur në mënyrë metodike shkallën politike të Serbisë, duke u rritur nga ministri i mbrojtjes në kryeministër përpara se të ngjitet në presidencën pranverës së kaluar. Presidenti Vuçiq është një ultranacionalist i reformuar, i cili shërbeu si ministër i informacionit në kohën e Sllobodan Millosheviqit në ditët e fundit në luftërat jugosllave, një rol që përfshinte gjobitjen e gazetarëve që kritikuan regjimin dhe ndalimin e rrjeteve miqësore të TV. Në vitet e fundit, ai ka kryesuar një periudhë alarmuese të demontimit demokratik. Partia e tij drejtuese e qendrës së djathtë, Partia Progresive Serbe, gëzon një dominim të plotë mbi qeverinë e Serbisë, sistemin gjyqësor dhe shërbimet e sigurisë, ai i ka çrrënjosur mediat lokale në një masë të tillë sa vetëm një numër i vogël kanë guxuar t’i publikojnë pretendimet thelbësore të korrupsionit, kronizmit dhe kërcënimeve të votuesve, shkruan “Foreign Policy”.

Tutje thuhet, se gjatë gjashtë viteve të fundit, Vuçiq ka vendosur atë që mund të përshkruhet më së miri si një autokraci e butë: Në dukje, Serbia është ende një shoqëri demokratike me zgjedhje të lira dhe një opozitë politike, ku zërat kundërthënës janë në gjendje të kritikojnë partinë në pushtet pa frikën e zhdukjes misterioze gjatë natës. Por kontrolli i Vuçiqit mbi qendrat e pushtetit të Serbisë është aq i plotë dhe procesi demokratik është kaq i shtrembër në favor të tij sa që mospajtimi nuk përbën kërcënim për sundimin e tij. Kundërshtarët e tij politikë janë të lirë të konkurrojnë kundër tij, por ata kanë pak mundësi t’iu dëgjohet zëri. Institucionet e vendit janë kaq të kontrolluara nga aleatët e Vuçiqit se nuk ka asgjë që mund ta ndalojë atë nga përmbysja e normave demokratike, trasnmeton lajmi.net.

Kjo është më e dukshme në media. Aty thuhet, se Vuçiq ka arritur të mbyste shtypin duke marrë kontrollin e lumit kryesor të saj të të ardhurave: reklamat. Shumica e agjencive reklamuese të vendit janë në pronësi të disa manjatëve të mediave besnikë ndaj Vuçiqit. Ata që përpiqen të mbajnë liderë të përgjegjshëm shpesh gjejnë llogaritë e tyre bankare të bllokuara nga autoritetet tatimore, ndërkohë mund të jenë nën hetime për parregullsi financiare të supozuara.

“Danas , një gazetë e shquar e pavarur, ka humbur aq shumë reklamues sa që edicioni i tij i përditshëm tani del me 24 faqe në vend të 32 sa ishte më parë, pavarësisht se ofron hapësirën më të lirë reklamuese në treg. Gazetarët individualë, të cilët kanë qenë kritikues ndaj presidentit, janë marrë në pyetje nga agjencia kombëtare e inteligjencës së Serbisë, me akuza të çuditshme si shantazhe dhe ngacmim seksual”, deklaroi më tutje raporti.

Në një intervistë me Radio Evropa e Lirë në tetor 2017, presidenti i Federatës Evropiane të Gazetarëve, Mogens Blicher Bjerregard, veçoi Serbinë si komb me shkeljet më të rënda të lirisë së mediave në Ballkan. Megjithatë zyrtarët e BE-së, si Johannes Hahn, komisioneri evropian për politikën evropiane dhe zgjerimin e fqinjësisë, kanë qenë më se i lumtur duke parë mënyrën tjetër ashtu siç Vuçiq përçmon “vlerat evropiane” që ata pretendojnë të jenë aq të shtrenjta.

Kancelari i ri i Austrisë, Sebastian Kurz, dikur e përshkroi atë si “një spirancë të stabilitetit”, ndërsa kancelarja gjermane Angela Merkel kohët e fundit i tha Vuçiqit se “ne jemi të impresionuar nga fakti se sa e suksesshme është Serbia në rrugën e saj për t’u reformuar”. Heshtja e tyre lidhur me sjelljen e tij antidemokratike është shurdhuese.

Përderisa Serbia mbetet jashtë Bashkimit Evropian, Brukseli është në gjendje të shkëputet nga anticesat e Vuçiqit. Ndryshe nga demokracia illiberale e Viktor Orban në Hungari, autokracia e butë e Serbisë nuk është një njollë në markën evropiane. Vuçiç mund të jetë një përfaqësues i dobët për projektin evropian, por ai është lehtësues i besueshëm që i lejon Brukselit të lëvizë më pranë qëllimeve të tij gjeostrategjike në Ballkan, transmeton lajmi.net.

Në të vërtetë, Vuçiq ofron stabilitet në një rajon të paqëndrueshëm dhe ka mbikëqyrur me sukses një sërë masash shtrënguese të Fondit Monetar Ndërkombëtar për të reduktuar borxhin e Serbisë dhe deficitin buxhetor duke ulur pagat dhe pensionet në sektorin publik, të cilat janë pjesë e një ristrukturimi më të gjerë të ekonomisë serbe që synon përmbushjen e kritereve të zgjerimit të BE . Për të gjitha dështimet e tij demokratike, Vuçiq është relativisht i moderuar nga standardet politike serbe dhe dominimi i tij në politikën kombëtare siguron që shovinistët etnikë të papenduar si Vojisllav Sheshel, ish-zëvendëskryeministri i Millosheviqit, i cili kaloi 11 vjet në gjyq në Hagë për akuzat për krime kundër njerëzimit, mbeten të margjinalizuara.

Normalizimi i marrëdhënieve midis Serbisë dhe Kosovës, e cila do të vendoste terrenin për një njohje eventuale të pavarësisë së saj, e që është padyshim përparësia kryesore e BE në Ballkan.

Zyrtarët e BE janë gjithashtu të kujdesshëm për të ushtruar presion mbi Vuçiqin që të mos duket në lindje. Presidenti serb mban lidhje të ngushta me Kremlinin, dhe disa nga kritikët e tij lokal e kanë akuzuar atë se po shfrytëzon  këto marrëdhënie kundër Brukselit. Vuçiq është i bindur se, ndryshe nga Mali i Zi fqinjë, Serbia kurrë nuk do të bashkohet me NATO dhe nuk pranon që fuqitë perëndimore të vendosin sanksione ndaj Rusisë. Kjo është për shkak se ndjenja pro-ruse është tejet e lartë në Serbi: Të dy vendet janë të lidhura me besimin e tyre të përbashkët kristian ortodoks dhe trashëgiminë sllave.

“Serbia nuk do të ndryshojë politikën e saj … dhe nuk do të vendosë sanksione ndaj Rusisë”, tha Vuçiq pas takimit të fundit me ministrin e jashtëm rus Sergej Lavrov. Në qershor të vitit 2017, vetëm një ditë pas pranimit të Malit të Zi në NATO, trupat serbë morën pjesë në një stërvitje ushtarake të përbashkët me Rusinë dhe Bjellorusinë pranë kufirit polak, ushtria serbe atë vit mori  dhuratë gjashtë avionë luftarakë nga Moska, e cila gjithashtu premtoi 30 tanke dhe 30 automjete të blinduara.

Përpjekjet e Serbisë për të luajtur me të dyja palët nuk kanë shkuar mirë në Uashington. Reporteri Demokratik i Teksasit, Eddie Bernice Johnson, i shkroi një letër Zëvendëspresidentit amerikan Mike Pence duke i kërkuar atij të mos takonte Vuçiqin kur vizitoi Shtetet e Bashkuara në mes të 2017 dhe Hoyt Brian Yee, i cili kohët e fundit dha dorëheqjen si ndihmës sekretar i SHBA-ve. Yee u tha zyrtarëve serbë në fund të vitit të kaluar se një vend “nuk mund të ulet në dy karrige në të njëjtën kohë, veçanërisht nëse ato janë aq larg”. Yee gjithashtu shprehu frikë se një qendër humanitare e drejtuar nga Rusia është pranë qytetit jugor serb të Nishit dhe mund të përdoret si bazë spiunazhi, një akuzë që rusët e kanë hedhur poshtë dhe e kanë cilësuar si absurde.

Inati i Serbisë që lidhjet me NATO-n është temë që qeveria serbe dëshiron ta shmangë: Zemërimi ndaj aleancës ushtarake është ende i përhapur në Serbi, pasi fushatës së bombardimit tre mujore nga forcat e NATO-s në 1999.

Toleranca e BE-së ndaj Vuçiqit mund të jetë politikisht pragmatike dhe një mënyrë e lehtë për të ruajtur stabilitetin në Ballkan, por është gjithashtu shumë cinike. Në të vërtetë, BE-ja po minon autoritetin e vet moral. Të gjithë anembanë kontinentit, njerëzit po humbasin besimin në projektin evropian dhe kjo pakënaqësi nuk vjen vetëm nga e drejta populiste: krahët e majtë britanikë promovojnë meritat e Brexitit si proces progresiv dhe trajtimin mizor të Greqisë gjatë krizës së eurozonës.

Në fund të fundit, Evropa nuk ka të drejtë të leksionojë Putinët, Orbanët, Erdoganët dhe Kaczynskis të botës për dështimet e tyre demokratike nëse është e përgatitur të përqafojë lajkat e Vuçiqit, përfundon analiza e FP.