Në një intervistë me gazetarin Lutfi Dervishi, për emisionin Përballë dhe që transmetohet sonte në RTSH 1 PresidentiNishani ka folur për mandatin e tij 5 vjeçar, marrëdhëniet me mazhorancën dhe jep vlerësim për zgjedhjet parlamentare dhe zgjedhjet në PD.

Presidenti Nishani thotë se shitblerja e votës ka qenë një nga dy problemet e mëdha që shoqëruan zgjedhjet parlamentare “Informacionet e mia zyrtare, serioze tregojnë që është përdorur resurs i madh financiar për të blerë votat. Në të gjithë territorin shqiptar.” – tha Nishani

Presidenti sheh si prolem të parë mospjesëmarrjen dhe beson se shitblejra e votës ka ndikuar në mandate dhe rezultatin e përgjithshëm.

“Nuk ka diskutim. Në mandatet dhe në rezultatin e përgjithshëm të zgjedhjeve. Për sa kohë ndikon në mandate, mandatet përbëjnë rezultatin e përgjithshëm të zgjedhjeve.”

Zoti Nishani është kritik për këtë fenomen ndaj organeve ligjvënëse.

“Fakti që nuk ka pasur në raport me fenomenin, në gjykimin tim, nuk ka pasur minimumin e reagimit dhe goditjes së këtij fenomeni në përqindje, as minimumin në gjykimin tim, tregon që ose është toleruar nga institucionet e zbatimit të ligjit ky fenomen, ose kanë qenë të paaftë për ta identifikuar e për ta goditur. Fenomeni i shitblerjes së votës po kthehet në një kulturë shoqërore për fatin e keq dhe që po thellohet” – tha Nishani.

Nishani u shpreh edhe për zhvillimet në Partinë Demokratike dhe për të ardhmen e tij pas 24 korrikut, ditë kur mbaron mandati si President.

“Unë jam investuar në politike, por nuk kam asnjë platformë, asnjë ide, asnjë qëllim për t’u kthyer kryetar partie apo për t’u bërë kryetar partie apo për të krijuar një parti politike.” – tha Nishani.

Ja teksti i plotë i intervistës:

Lutfi Dervishi: Mirëbrëma! Sipas Kushtetutës së Shqipërisë vetëm ai apo ajo që ka lindur në Shqipëri, që ka mbushur 40 vjeç dhe që 10 vitet e fundit jetojnë në këtë vend kanë të drejtë të kryejnë një detyrë.
Për të kryer këtë deyrë mund të ketë dhjetëra e mijëra aplikantë, por ka vetëm një vend bosh. Këtë detyrë prej 5 vitesh e ka kryen Bujar Nishani.
25 ditë para dorëzimit të kësaj detyre jam i nderuar që Presidenti, Kryetari i Shtetit dhe përfaqësuesi i unitetit të popullit do të jetë sonte në emisionin “Përballë”. Zoti President, mirëbrëma dhe faleminderit që iu përgjigjët pozitivisht ftesës për të bërë këtë intervistë për teleshikuesit e televizionit publik!
Presidenti Nishani: Kënaqësi edhe për mua! Gjej rastin të shpreh edhe vlerësimet edhe për emisionin tuaj më të ri ndoshta në pjesën e audiencës së emisioneve dhe debateve që përfshijnë fusha dhe personalitete të ndryshme.
Lutfi Dervishi: Faleminderit! 5 vjet më parë ju keni ardhur në këtë detyrë nga spektri blu i politikës shqiptare dhe pyetja ime është: Sa e lehtë/vështirë ka qenë për ju për të kaluar nga kjo ngjyrë tek ngjyrat që keni në sfond, kuq e zi, për të qenë përfaqësuesi i unitetit të popullit?
Presidenti Nishani: Lehtësi apo vështirësia në këtë çështje specifike varen tërësisht tek personaliteti i individit. Nëse ka vërtet jo shumë gjëra që varen tërësisht tek personaliteti, tek dinjiteti, tek koncepti individual, personal, njëra prej këtyre rasteve është dhe përshtatja me përgjegjësinë e ushtrimit të detyrës së Presidentit të Republikës.
Lutfi Dervishi: A është personaliteti i individit që i jep formë kësaj Zyre, apo është zyra që në një farë mënyre e gdhend individin?
Presidenti Nishani: Besoj se janë të dyja së bashku. Është një ndërthurje midis personalitetit të Presidentit dhe në kontekstin e personalitetit, si e ndjen përgjegjësinë dhe si e shfaq dhe e ushtron përgjegjshmërinë. Pa dyshim Zyra të jep një dinjitet dhe një skalitje të asaj që individi duhet të afrojë si personalitet të tij, si integritet të tij dhe si dinjitet i tij. Zyra ofrohet për shkak të respektit që merr nga shoqëria, për shkak të kontributeve që të jep Kushtetuta, sistemi politik. Ndaj, unë mendoj që të dyja janë elemente të rëndësishme dhe nëse këto ndërthuren në mënyrën më të mirë të mundshme, apo vendosen tek njëra-tjetra në mënyrën më të pështatshme të mundshme, besoj që vijon dhe paraqitja e sukseshme e individit dhe mbetet dinjiteti i zyrës i lartë.
Gazetari: Duke kërkuar përshkrimin e vendit të punës, duke lexuar nenin 92 të Kushtetutës, nuk m’u duk punë shumë e vështirë: kompetencat ishin; mesazhet drejtuar Kuvendit, e dreja e faljes, dhënie dhe lënie shtetësie, dekorata, tituj, grada, emërim dhe lirim ambasadorësh, pranim letrash kredenciale, caktim datash të zgjedhjeve dhe kërkimi i mendimit dhe të dhëna nga drejtues institucionesh shtetërore për çështje që kanë të bëjnë me detyrat e ty. A mund ta bëjë kushdo këtë punë?
Presidenti Nishani: Përsa kohë Kushtetuta e ka të përcaktuar kriterin se kush mund të zgjidhet President i Republikës, unë besoj që kushdo që plotëson kriteret kushtetuese mund ta bëjë, pastaj prova se si e bën, i mbetet kohës për të cilën ti ushtron detyrën. Në fakt ju i cituat dhe jo pa qëllim ka një rrudhje, reduktim të ndjeshëm së fundi të kompetencave të Presidentit të Republikës.
Gazetari: Rrudhje, reduktim, krasitje…?
Presidenti Nishani: Fillon tek rrudhja të cilat vijnë për shkak të reduktimit. Por, për fatin e keq gjatë këtyre 5 viteve patëm një përvojë, e cila i tejkaloi edhe nuancat le të themi të atyre konflikteve të vogla dhe institucionale që ka pasur edhe në të shkuarën midis Institucionit të Presidentit të Republikës dhe pushteteve të tjera në Shqipëri, ekzekutivit, legjislativit apo pushteve të tjera dhe në fakt në këtë rast nuk mund të themi që Shqipëria është një ishull i vetëm apo një rast i vetëm apo një kazus eksepcional i këtyre lloj konfliktesh apo marrëdhëniesh të ftohta apo jo bashkërenduese. Në demokracitë perëndimore rezulton që të ketë këtë lloj konkurence midis shpejtësisë, funksionimit të Institucionit të Presidentit të Republikës dhe institucioneve të tjera. Por, në Shqipëri të paktën gjatë viteve që unë kam qenë në Zyrën e Presidentit të Republikës nuk jam pajtuar asnjëherë dhe kam qenë vazhdimisht denoncues në raport me komunikimin me publikun jo i faktit të reduktimit apo të rrudhjes së kompetencave të Presidentit të Republikës…
Lutfi Dervishi: Në të vërtetë ju jeni që keni ushtruar pushtet për një kohë të gjatë, zvogëlimi, rrudhja, krasitja e kompetencave apo ndrydhja e tyre gjatë ushtrimit të mandatit nuk besoj se ka lënë ndonjë shije të mirë?
Presidenti Nishani: Absolutisht, por nuk është vetëm ky problemi. Ajo që mua më ka shqetësuar më tepër dhe që kam denoncuar më tepër dhe që nuk jam pajtuar më tepër, por dhe do të vazhdoj ta them si ndoshta periudha më problematike e marrëdhënieve dhe funksionimit ndërinstitucional në Shqipëri, kur në fakt ndodhi për herë të parë që ishte një President që vinte nga e djathta me një qeveri që ishte e së majtës. Gjithsesi unë mendova që maturimi politik i sistemit në Shqipëri edhe reflektimet që vinin personale nga individë që përfaqësonin institucionet nuk do të ishin peng i kësaj situate. Për t’u kthyer tek ajo që nisa të them që, sepse dua ta përfundoj logjikën, nuk ka qenë thjesht reduktimi apo tkurrja e kompetencave të Presidentit të Republikës sepse ne duhet ta pranojmë faktin që në një Republikë Parlamentare pushteti legjislativ është pushteti më i lartë dhe ka plotësisht të drejtën kushtetuese dhe ligjore që të ndërrmarrë hapa të tillë kushtetues për të limituar, ndryshuar kompetencat e institucioneve të tjera të cilat prodhohen nga pushteti legjislativ. Edhe Presidenti tek ne është një institucion që vjen si produkt i pushtetit legjislativ. Ajo që ka qenë problematike, e cila është e papranueshme në kontekstin e demokracisë, në kontekstin e balancës së pushteteve, ka qenë tentativa për të ndryshuar kompetencat e Presidentit të Republikës në mënyrë spekulative, jo duke ndryshuar Kushtetutën, por duke hartuar ligje të njëanshme të cilat ishin në konflikt të hapur me Kushtetutën. Për herë të parë ne kemi modelin në një vend demokratik. Në një vend ku sistemi politik përpiqet të formësohet dhe të konsolidohet, kur nuk është më Kushtetuta dhe nuk ka qenë më Kushtetuta, e cila drejton dhe menaxhon të gjithë sistemin ligjor dhe ‘netëork’-un ligjor, por ishin ligjet ato që impononin Kushtetutën. Ky është një deformin i sistemit politik dhe unë besoj që ky deformin i sistemit politik ka sjellë pasoja dhe do të vazhdojë të sjellë pasoja edhe më të rënda edhe në të ardhmen.
Lutfi Dervishi: A keni ndonjë ligj specifik që mund ta sjellim dhe ta bëjmë më konkrete këtë që sapo thatë?
Presidenti Nishani: Patjetër. Së pari, është ligji për organizimin dhe funksionimin dhe zinxhirin komandues të Forcave të Armatosura. Janë një sërë kompetencash të Presidentit të Republikës si Komandant i Përgjithshëm që iu reduktuan jo duke ndryshuar Kushtetutën, pra janë të parashikuara në Kushtetutë, por ju hoqën dhe iu reduktuan duke bërë ligje specifike.
Është ligji për kompetencat e Presidentit për të emëruar ambasadorët dhe njëkohësisht ligji për Trupin Diplomatik, për shërbimin e jashtëm, i cili cënonte kompetencat e Presidentit të Republikës si emërtesa e ambasadorëve.
Është padyshim ligji që kishte të bëjë me Protokollin e Shtetit, në një kohë që Kushtetuta i jep Presidentit të Republikës rolin e Kreut të Shtetit, i jep përfaqësuesit të unitetit të popullit, dhe unitetit të popullit nuk do të thotë që të jesh i votuar nga 100% e njerëzve, por në momentin që personi hyn në Zyrën e Presidentit të Republikës të gjithë janë të detyruar të respektojnë kompetencat e Kreut të Shtetit si ai që përfaqëson interesin e të gjithë qytetarëve dhe mbron interesin e të gjithë qytetarëve. Por, ka pasur dhe një sërë ligjesh të tjera, le të flasim këtu për kompetencat e Presidentit që ka pasur deri të paktën para ndryshimeve kushtetuese të korrikut të vitit të kaluar, ku Presidenti për herë të parë në Shqipëri nuk u lejua që të bënte gjatë katër viteve të kësaj mazhorance, të këtij Parlamenti, asnjë emërim në sistemin e drejtësisë. Asnjë gjyqtar në Gjykatën Kushtetuese dhe në Gjykatën e Lartë nuk është bërë i mundur dhe nuk është lejuar të emërohet nga Presidenti për shkak, sepse u ndryshua ligji për Gjykatën e Lartë, u bllokuan dekretet në Parlament, pra Kushtetuta u bë e paqenë, u bë nul, parashikimi kushtetutes dhe kompetencat e Presidentit, janë një sërë praktikash në të cilat për herë të parë u krijua një model shumë i dëmshëm edhe një model, unë besoj, edhe i dënueshëm nga pikëpamja politike i prevalimit të ligjeve, të vullnetit të minorancës mbi atë të shumicës që është pasqyruar në Kushtetutë.
Lutfi Dervishi: Ju keni thënë me anë të një deklarate jo më larg se 14 prilli i këtij viti: “për fatin e trishtë të demokracisë shqiptare dhe në dëm të përpjekjeve për të konsoliduar një kulturë politike civilizuese dhe evropiane ka qenë Kryeministri i vendit, i cili ka sulmuar dhe shantazhuar në mënyrë të njëanshme dhe sistematike Institucionin e Presidentit të Republikës”. Kjo deklaratë e 14 prillit të këtij viti do të thotë që pothuajse gjatë gjithë mandatit marrëdhëniet kanë qenë të acaruara, nuk ka pasur momente qetësie?
Presidenti Nishani: Ka pasur, në të gjithë mandatin për fatin e keq Presidenti ka qenë në një atak politik. Duke e veshuar atakun politik apo duke e maskuar gjuhën e atakut politik me zhargonin e kundërvënies për të supozuara qëndrime politike të Presidentit të Republikës. Unë besoj se ne jemi dëshmitarë, sepse është një kohë që është pothuajse është gati-gati shumë e freskët në memorien e gjithsecilit prej nesh që s’ka ndodhur kurrë më parë me presidentët e shkuar ku në mënyrë frekuente deputetët e mazhorancës të ngriheshin nga foltorja e Parlamentit vetëm për arsye se Presidenti kishte ushtruar të drejtën e tij për të rikthyer një ligj të caktuar që i argumentuar cënonte Kushtetutën e vendit dhe nuk merreshin me argumentet e Presidentit për t’i diskutuar ato, në fund të fundit dhe për t’i votuar pro apo kundër, si të drejta apo të padrejta, por merreshin me sulme politike, sulme individuale ndaj Presidentit të Republikës dhe aq më tepër që ka pasur edhe një qëndrim aspak dinjitoz duke ndërhyrë në buxhetin e Presidentit të Republikës, duke ndërhyrë në stafin e Presidentit të Republikës edhe veprime të tjera administrative, të cilat nuk e kanë nderuar besoj aspak qeverinë edhe të gjitha ata që kanë qenë të përfshirë në qëndrime të tilla politike, në vendimmarrje të tilla politike.
Lutfi Dervishi: Sistemi i qeverisjes në Republikën e Shqipërisë bazohet në ndarjen dhe balancimin ndërmjet pushteteve ligjvënës ekzekutiv dhe gjyqësor – neni 7 i Kushtetutës. 27 vite pas vendosjes së pluralizmit, besoni se Shqipëria ka arritur nga pikëpamja institucionale të ketë këtë koncept që parashikon Kushtetuta, ndarje dhe balancim të pushteteve?
Presidenti Nishani: Nryshimet e fundit kushtetuese e kanë prishur këtë sistem. Unë po flas në një hap edhe më të avancuar nga pyetja juaj. Nuk ka funksionuar siç duhet, por ndryshimet e fundit kushtetuese e kanë prishur këtë sistem balancues.
Lutfi Dervishi: Është prishur balanca, ku e shikoni?
Presidenti Nishani: Është prishur balanca, sepse pushteti që ndoshta është një nga pushtetet më të rëndësishme, pushteti i drejtësisë, nuk është vetëm gjyqësori, por është dhe prokuroria brenda këtij sistemi. Tashmë është 70% nën kontrollin e ekzekutivit si mekanizma ndërtues dhe mbushës i këtyre mekanizmave dhe 30 % i është lënë pushtetit gjyqësor, Pra është prishur një balancë shumë e madhe. Në një kohë që Presidenti i Republikës, si Institucioni më i lartë kushtetues, është tërësisht pothuajse i përjashtuar nga kjo. Për ta përfunduar që të mos krijohet një keqkuptim në këtë që thashë, pra është prishur me pretendimin për të krijuar një sistem të ri. Ajo që mbetet për t’u parë është ndërtimi i sistemit të ri. Deri tani jemi në një vakuum, pra çka sistem ishte dhe ekzistonte, është tërësisht i prishur. Është shembur një mekanizëm e vjetër. Ai është një mekanizëm i ndërtuar në vitin 1998 me Kushtetutë, me referendum. Se sa e vjetër mund të jetë një Kushtetutë 20-vjeçare për një vend është tjetër gjë. Unë mendoj që ka qenë tërësisht i motivuar politikisht.
Lutfi Dervishi: E gjithë reforma në drejtësi?
Presidenti Nishani: Jo gjithë reforma në drejtësi. Prishja e balancave. Reforma në drejtësi është një koncept tjetër, është një koncept më i gjerë, është një proces thelbësor. Pra, reforma në drejtësi nuk është vetëm kontrolli dhe balancimi i kompetencave midis pushteteve apo midis institucioneve.
Lutfi Dervishi: Cungimi i kompetencave të Presidentit të Republikës ka ardhur edhe për shkak të nisjes së reformës në drejtësi…
Presidenti Nishani: Gjatë procesit të reformës në drejtësi, nevoja për të pasur reformën në drejtësi u keqpërdor politikisht për të prishur këtë balancë, sepse Presidenti i Republikës deri tani nuk ka pasur një pushtet absolut apo vendimmarrës, por kishte një pushtet kontrollues. Nëse ka pasur mundësinë e vetos Presidenti i Republikës, e ka pasur vetëm në procesin të funksionimit apo të emërimit në sistemin e drejtësisë. Nuk ka pasur kompetencë për të emëruar, por ka pasur një kompetencë vetoje. Për shembull, Presidenti nuk emëronte dot përfundimisht gjyqtarin e Gjykatën e Lartë apo Gjykatën Kushtetuese, sepse ishte Parlamenti ai që vendoste. Por, Presidenti si Kryetari i KLD-së për gjyqtarët e nivelit të parë dhe të dytë, pra jo për gjyqtarët e lartë kishte të drejtën e vetos, nuk kishte të drejtë emërimi, sepse në procesin e emërimit nuk merrte pjesë Presidenti, ishte përjashtuar, merrnin pjesë anëtarët e Këshilli të Lartë të Drejtësisë që vinin nga Gjyqësori, Parlamenti, nga Qeveria, Presidenti nuk kishte të drejtën e votës, por kishte të drejtën e vetos. Nëse vendimmarrja e anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë nuk rezultonte në një vendimmarrje dinjitoze dhe e justifikuar, Presidenti kishte mundësinë ta bllokonte këtë. Pra, ky ka qenë pushteti real i Presidentit në sistemin e drejtësisë; monitorimi dhe e drejta e vetos për rastet e abuzimeve.
Lutfi Dervishi: Që tani nuk e ka?
Presidenti Nishani: Tani nuk e ka dhe unë besoj që kjo është një prishje e këtyre balancave që do të japë në të ardhmen një kërcitje të fortë brenda sistemit.
Lutfi Dervishi: Çfarë keni parasysh me kërcitje të fortë brenda sistemit? Do të thotë që nuk jeni i optimist për rezultatet e mekanizmave të rinj që po ngrihen, Këshilli i Lartë i Prokurorëve dhe Këshilli i Lartë i Gjyqësorit?
Presidenti Nishani: Shpesh herë është konfonduar përmes një kakofonie politike nevoja për reformë në sistemin e drejtësisë me skemat e ndërtuara apo mekanizmat e dizenjuar që do të bëjnë të funksionojë sistemi i drejtësisë. Janë dy gjëra krejt të ndryshme: e para është parimore dhe mbetet thelbësore, dhe unë e kam përshëndetur dhe e mbështes punën në tërësi që është bërë për të reformuar sistemin e drejtësisë. Mënyra se si do të ndërtohen mekanizmat që është implementimi, ajo që ka qenë faktikisht sfida jonë, sepse edhe ligjet e deritanishme që nga viti 93-94 të gjitha ligjet dhe ‘netëork’-un ligjor për sistemin e drejtësisë e kemi të financuar, me asistencë ndërkombëtare nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Mënyra se si do të ndërtohen dhe si do të funksionojnë mekanizmat në sistemin e drejtësië mbetet për t’u parë, sepse është pjesa më e rëndësishme. Hapat e parë nuk janë optimist dhe cilat janë hapat e parë. Kemi debatin e madh dhe dështimin e ngritjes së Këshillit të Lartë të Emërimeve në drejtësi që u bë me short, sepse disa kanë dhënë dorëheqjen dhe nuk janë zëvendësuar dhe ky Këshill nuk ka filluar të funksionojë dhe nuk mund të funksionojë pa u plotësuar dhe së dyti, emërimet më të fundit në komisionet e vlerësimit dhe të apelimit të procesit të vettingut në gjykimin tim, për fatin e keq, dukshëm është bërë ndikimi i fortë i politikës.
Lutfi Dervishi: Do të thotë, ndikimi i fortë i politikës që janë të dy krahët të majta dhe të djathta që kanë ndikim?
Presidenti Nishani: Unë nuk bëj dallime politike. Them që jo në pak raste, por në shumë raste emërimet që janë bërë në këto institucione shumë të rëndësishme janë përfshirë njerëz, të cilët kanë një aktivitet të theksuar partizan politik partiak. Kjo nuk jep shpresa positive. Në gjykimin tim, nuk ka nisur mirë mënyra se si po ndërtohen këto mekanizma. Gjithsesi unë do të jem si qytetar, si një qytetar që ka fituar një eksperiencë shumë të madhe për shkak të fatit dhe shansit që pati të shërbejë në institucione të larta të shtetit, do ta monitorojë me shumë kujdes dhe unë do t’i garantojë qytetarëve që do të jem një zë shumë i fuqishëm, një vokal publik shumë i fuqishëm për të parë se si do të veprojnë këta njerëz, sa të ndershëm do të jenë këta njerëz, sa të paanshëm do të jenë.
Lutfi Dervishi: Me çfarë instrumetesh?
Presidenti Nishani: Instrumentet e vëzhgimit dhe monitorimit dhe të kërkimit për të qenë transparent. Sot për shembull, dhe ju jeni një nga ata personalitete që keni eksperiencë dhe kontribut të madh në kuadrin e shoqërisë civile, njerëzit nëse duan të jenë aktivë përmes mjeteve të informimit, përmes marrjes së informacionit, ndjekjes së proceseve dhe përmes vokacionit publik. Kështu që unë do të jem një zë dhe një njeri shumë aktiv për të monitoruar secilin prej këtyre individëve dhe secilin prej rasteve të gjyqtarëve dhe prokurorëve që do të kalojnë në vlerësimin e tyre.
Lutfi Dervishi Neni 145 i Kushtetutës thotë që gjyqtarët janë të pavarur dhe u nënshtrohen vetëm Kushtetutës dhe ligjeve. Kjo është një Kushtetutë që në vitin 1998, por duket që Shqipëria nuk ishte e zonja apo i mungonte dëshira për ta reformuar sistemin e drejtësisë në dy mënyrat klasike; vetë brenda sistemit ose përmes ndërhyrjes politike dhe në rastin shqiptar u desh më shumë ndërhyrja e faktorit ndërkombëtar. Ju keni një përvojë, keni qenë Ministër i Brendshëm, Ministër i Drejtësisë, Kryetari i KLD-së – pse nuk arriti Shqipëria ta bënte vetë këtë proces, po të kalonte në një eksperiment unik për të cilën nuk dukeni se jeni shumë optimist?
Presidenti Nishani: Së pari, edhe ky aspekt është reflektim i maturimit të përgjithshëm të shoqërisë. Ne jemi një shoqëri në kontekstin numerik, një vend i vogël ku reflektohet konflikti i interesit. Sa më i vogël të jesh në kontekstin numerik aq më i madh reflektohet konflikti i interesit. Besoj se biem dakord në këtë si formulë. Së dyti, ne kemi trashëguar një diferencë shumë të madhe të koncepteve dhe të formimit. Deri para 25 vitesh ne trashëguam një sistem drejtësie që ende është funksional, madje në një numër shumë të madh të një kaste e cila ishte mekanizmi më i besushëm dhe më represiv i diktaturës, prokuroria dhe gjykata në kohën e diktaturës. Këta ishin njerëz të arsimuar dhe me një kulturë represive dhe jo të drejtës, të dhunës dhe shtypjes dhe jo të lirisë dhe garantimit të saj. Pra, ka qenë një kapërcim sistemi politik ku këto mekanizma e kishin shumë të vështirë të përshtateshin apo të shndërroheshin. Gjatë këtyre viteve politika ende vazhdoi jo të shërbente dhe jo të tentonte që të kuronte këtë handikap të madh që e kishim ne, ky kapërcim sistemi nuk mori përshtatjen e mekanizmit, por vazhdoi të ushtronte influencat e mëdha. Mos harrojmë që kemi pasur në Gjykatën Kushtetuese njerëz që vinin nga partitë politike, aktivë në partitë politike, kemi pasur njerëz që vinin nga Ekzekutivi në sistemin gjyqësor, pra të lidhur shumë ngushtë me interesin politik. Ndaj, them që ndërhyrja dhe asistenca e ndërkombëtarëve në këtë rast ishte e domosdoshme dhe mbetet e domosdoshme, por unë besoj që edhe asistenca e ndërkombëtarëve nuk është e mjaftueshme nëse nuk do të ketë një maturim të plotë dhe një përgjegjësi dhe një ndershmëri mbi të gjitha të synimit që ka klasa politike.
Lutfi Dervishi: Dhe të kërkosh ndershmëri nga klasa politike përsa i përket drejtësisë…
Presidenti Nishani: Nuk ka rrugëzgjidhje tjetër. Shkohet jo vetëm me vullnet, por dhe me presion, që do të thotë që presioni vjen nga shoqëria. Sa më shumë të maturohet shoqëria aq më pak bie konflikti i interesit të shoqërisë, rritet konflikti i interesit i asaj që është grupim në minorancë që është vendimmarrësit, sepse vedimmarrësit janë në minorancë, shumica është qytetarë që delegojnë pushtetin e tyre tek vendimmarrësit. Në momentin që rritet ky si raport, pra presioni pozitiv i qytetarëve ndaj vendimmarrësve atëherë fillon dhe rritet dhe kjo lloj ndershmërie që kërkojmë ne.
Lutfi Dervishi: Zoti President, me gjithë skepticizmin që ju shprehët, jam kureshtar të di çfarë prisni ju si rezultat të parë si produkt i reformës në drejtësi?
Presidenti Nishani: Sa i shëndetshëm dhe sa i vërtetë në raport me parimet që janë të deklaruara e të mishëruara në ndryshimet kushtetuese do të jenë mekanizmat e reja. Nëqoftë se këto mekanizma do të jenë të shëndetshme e të vërteta, do të jenë profesionale në raport me parimet që janë pasqyruar në Kushtetutë, atëherë perspektiva është optimiste. Nëse do të vijohet me këto standarde që kemi parë të paktën në rastet më të para të krijimit qoftë të Këshillit të Emërimeve në Drejtësi, qoftë të mekanizmave të vlerësimit kalimtar dhe apelimit të gjyqtarëve, atëhere do të jetë një zhgënjim i madh, sepse shqiptarët do të shikojnë që i gjithë ky investim prej gati dy-tre vitesh, që nga tetori i 2014-s kur unë isha i pari që mora nismën për reformën në drejtësi. Pra gjatë këtyre dy viteve investim të miqve dhe partnerëve ndërkombëtare, të institucioneve shqiptare, të Parlamentit, të debatit të jashtëzakonshëm publik, të debatit parlamentar, nuk do të rezultojnë efiçentë, atëherë do të krijohet një situatë mosbesimi shumë e madhe të cilën unë nuk e uroj. Personalisht do të mbetem një vëzhgues shumë i afërt dhe denoncues i çdo cenimi standardesh, por edhe mbështetës e inkurajues i procesit që të ecë, në mënyrë të shëndetshme, jo në mënyrë spekulative e false.
Lutfi Dervishi: Me dy fjalë kjo reformë synon dy hapa të rëndësishëm: e para pastrimin e Gjyqësorit, e dyta pastrimin e politikës. Sa e shikoni ju të mundur në një afat kohor që sistemi do të pastrohet si rezultat i vettingut? Dhe e dyta, sistemi të ketë muskujt mjaftueshmërisht të fortë për t’u përballur me korrupsionin në elitën politike?
Presidenti Nishani: Jam plotësisht optimist që nëse ndërtohen mekanizma të shëndetshëm, absolutisht që do të kemi mekanizma që do të jenë plotësisht muskulozë, të aftë e të fuqishëm për të bërë pastrimin. Koha është e domosdoshme, sepse është një proces… Unë pata një përvojë nga puna në Këshillin e Lartë të Drejtësisë që bëri vlerësimin profesional të gjyqtarëve dhe mund t’ju them që nëqoftë se në janarin e 2013-s kur ne e nisëm procesin, i cili kish nisur që në vitin 2008, ne gjetëm nga 2008 deri në 2013-n, ishin bërë vlerësimet vetëm për 16 gjyqtarë. Nga 2013 deri në 2015 ne përfunduam vlerësimet për 315 gjyqtarë.
Lutfi Dervishi: Qartazi, çështje vullneti.
Presidenti Nishani: Çështje vullneti, por gjithsesi është një proces që nuk duhet të jetë formal, sepse procesi i vlerësimit tashmë ka shumë elementë, duke filluar nga ata profesionalë, e deri tek ata të integritetit personal. Ka edhe elemente subjektive që do të jenë objekt debati. Kam konstatuar që ka elemente subjektive në procesin e vlerësimit. Procesi vetë ka detaje subjektive, pra një gjyqtar që do të vlerësohet nga pjesa e integritetit, nëse është parashikuar në legjislacion një gjë që në kulturën dhe konceptin tim nuk përtypet dot, t’ju them të drejtën: që do të merret opinioni i banorëve të lagjes ku banon gjyqtari apo prokurori. Kjo është një gjë që është shumë subjektive se mund ta imagjinoni se çfarë diference në kapacitet civil dhe intelektual ka në një lagje apo në një pallat. Sa shumë e njohin dhe se sa pak e njohin sistemin një pjesë tjetër. Pra janë futur elementë të tillë që janë pak të papërtypshme. Parlamenti e ka gjetur të nevojshme dhe e ka aprovuar këtë, por këto rrisin subjektivitetin, rrisin dozën e subjektivitetit dhe mund të krijojnë probleme të mëdha. Gjithsesi të mos e paragjykojmë! Prandaj thashë që ka shumë rëndësi të madhe dinjiteti i njerëzve që do të përbëjnë këto trupa, që do të thotë se nëse kemi një njeri me shumë dinjiteti, që ka treguar vërtet një paanshmëri dhe një distancim nga interesat politike. Nuk janë vetëm interesat partiake interesa politike, por janë edhe interesat e biznesit, të pasurive publike, të sigurisë kombëtare. Nuk duhet të harrojmë që është një kompleks i madh interesash që shkojnë pas konceptit të interesave politike. Pra në këtë kontekst unë mendoj që sa më i shëndetshëm të jetë ai mekanizëm që krijohet, aq më të mëdha janë garancitë që subjektivizmi do të jetë minimal. Sa më problematike të jetë përbërja, aq më e keqpërdorur do të jetë mundësia e subjektivizmit. Megjithatë le të mos e bëjmë procesin fatalist, të mos bëjmë ‘kasandrën’, le të bëjmë optimistin, por që duhet të jemi shumë vëzhgues dhe monitorues nga afër.
Lutfi Dervishi: Pati një perceptim në opinion dhe në media që strukturat ekzistuese të drejtësisë i kanë bërë dhe vijojnë t’i bëjnë rezitencë “vettingut”. E ndani ju këtë perceptim?
Presidenti Nishani: Po natyrisht që ka. Në mënyrë të padiskutueshme brenda sistemit të drejtësisë, në prokurori dhe në gjyqësor, ka individë që nuk kanë asnjë lloj lidhjeje me sistemin. Janë njerëz pa dinjitet dhe pa integritet, të cilët meritojnë totalisht, është më e pakta të thuash, largimin nga sistemi. Por nuk mund ta thuash për shumicën e njerëzve, sepse ka njerëz me dinjitet, por që kanë nevojë për mbështetje edhe për t’u ndihmuar, për t’u garantuar në të gjithë kuptimin e fjalës. Kështu që rezistencë ka pasur, ka dhe do të ketë pikërisht nga ata që e shohin veten të rrezikuar. Por përfshirja e njerëzve të drejtësisë në proces, është garanci kryesore, sepse merr ekspertizën, mendimin, përvojën e tyre dhe garanton një proces të paanshëm.
Lutfi Dervishi: Shoqata e Gjyqtarëve është ankuar për ‘vettingun’ në Gjykatën Kushtetuese. A keni një opinion për këtë?
Presidenti Nishani: Jo, është një e drejtë e tyre, por besoj se Gjykata Kushtetuese tashmë e ka dhënë verdiktin e saj. Ka disa gjykime dhe besoj se Gjykata Kushtetuese do t’i qëndrojë atij standardi që ka pranuar edhe nga komentet e Komisionit të Venecias, edhe nga vullneti i shprehur i legjislativit shqiptar, i Parlamentit shqiptar, kështu që mendoj që nuk do të ketë më ndonjë të papritur, ndonjë shqetësim, dhe nuk duhet të ketë në gjykimin tim. Por është e drejta e gjithësecilit për t’iu drejtuar gjykatës. Nuk ka pse të keqgjykohen apo pse të përflitet.
Lutfi Dervishi: Zoti President, këtë javë patëm atë që quhet dita më e madhe e demokracisë, të cilat ndryshe nga zgjedhjet e fundit, nga pikëpamja teknike prodhuan rezultatin përfundimtar shumë shpejt dhe fushata ishte disi e qetë. Por unë doja të dija opinionin tuaj në lidhje me këto zgjedhje të 25 qershorit?
Presidenti Nishani: Natyrisht që ne duhet të adresojmë shqetësimet, problematikat, mangësitë. Pse që të themi ishin shumë, ishin të shkëlqyera, kjo është e lehtë ta themi. Këtë nuk e ka thënë askush. Por është ende herët për të folur për elemente të detajuara, sepse madje-madje, inkurajuese për mua ishte një qëndrim i para disa ditësh, i Komisionit Evropian në lidhje me ndërmarrjen e një projekti për zgjedhjet demokratike në Ballkan. Një projekt, të cilin Bashkimi Evropian do ta zbatojë përmes zyrave dhe pranisë së OSBE-së dhe ODIHR-it dhe ishte në fokus Shqipëria, Maqedonia dhe Mali i Zi, që të tre vende me problematika, por të karakteristikave të ndryshme. Fakti që ky projekt u prezantua vetëm dy ditë pas zgjedhjeve parlamentare në Shqipëri, mua më thotë shumë, që do të thotë se në Bashkimin Evropian ka një shqetësim serioz për standardin e zgjedhjeve në Shqipëri. Është herët për të folur për detaje, por ajo që është shqetësim…
Lutfi Dervishi: Nga informacionet paraprake, cili është problemi më i madh në lidhje me zgjedhjet?
Presidenti Nishani: Problemi më i madh është abstenimi në këto zgjedhje. Ne pamë që një numër i madh qytetarësh…, ndoshta janë zgjedhjet me pjesëmarrjen më të ulët ndonjëherë në historinë e pluralizmit shqiptar. Që do të thotë abstenimi apo largimi nga kutia e votimit e qytetarëve shqiptarë… Ka edhe një emigrim të madh të shqiptarëve në këto vite, edhe kjo nuk duhet harruar. Janë gati 200 apo 250 mijë shqiptarë, të cilët vetëm tre-katër vitet e fundit janë larguar nga Shqipëria dhe është larguar pikërisht ajo fashë njerëzish, të cilët kanë të drejtën e votimit. Janë larguar njerëzit që kanë mundësi…
Lutfi Dervishi Po. Duhet llogaritur dhe pasur parasysh që në zgjedhjet e 2013-s kanë qenë 1.7 milion votues. Në këto zgjedhje janë 1.6 milion. Çfarë shenje është kjo?
Presidenti Nishani: Pra ka një rënie të numrit të votuesve. Kjo tregon që shqiptarët kanë një farë mosbesimi në sistemin e zgjedhjeve. Ka një mosbesim të madh në sistemin e zgjedhjeve. Mosbesimi lidhet me elemente të ndryshme, sepse sistemi i zgjedhjeve ka shumë elemente. Ka të drejtën, lirinë, standardin, besimin, alternativat, programet, kandidatët, infrastrukturën, ka një mori elementesh si koncept besimi. Pra problemi i parë që shikoj është mospjesëmarrja. E dyta, vazhdon të thellohet për fatin e keq, kultura shumë e keqe e shitblerjes së votës. I kanë kaluar përpara se të shkosh te kutia e votimit. Në 24 orë apo 48 orë apo një javë përpara ditës së zgjedhjeve. Informacionet e mia zyrtare, serioze tregojnë që është përdorur resurs i madh financiar për të blerë votat. Në të gjithë territorin shqiptar.
Lutfi Dervishi: Në vlerësimin tuaj, në të gjithë territorin. Ka ndikuar për mandatet apo ka ndikuar për rezultatin e përgjithshëm?
Presidenti Nishani: Me siguri. Për sa kohë është kaq e përhapur si dukuri, ndikon në mandatet në mënyrë të drejtpërdrejtë.
Lutfi Dervishi …apo në rezultatin e përgjithshëm të zgjedhjeve?
Presidenti Nishani: Nuk ka diskutim. Në mandatet dhe në rezultatin e përgjithshëm të zgjedhjeve. Për sa kohë ndikon në mandate, mandatet përbëjnë rezultatin e përgjithshëm të zgjedhjeve. Dhe nëse ka një dukuri që ka ndikuar shumë është shitblerja e votës. Dhe të shpenzosh para kaq shumë për të blerë vota, do të thotë që këto para nuk janë para të ndershme.
Lutfi Dervishi: Edhe po të jenë para të ndershme, është veprim kriminal. Edhe po t’i kenë paratë e veta.
Presidenti Nishani: Duke mos qenë para të ndershme, domethënë para të pastra, e kriminalizon dhe e rëndon akoma më shumë figurën e veprës penale. Kështu që ky është një problem shumë madhor.
Lutfi Dervishi Ju keni pasur informacione për këtë, ose keni informacione. Por a mund të luante Presidenti i Republikës ndonjë rol që ta gjykonte të arsyeshme për ta minizuar sa më shumë…?
Presidenti Nishani: Është përjashtuar tërësisht Presidenti i Republikës dhe nuk mundet të ndërhyjë në asnjë rast, sepse nuk e lejon korniza kushtetuese dhe ligjore e përcaktuar për Presidentin e Republikës të ndërhyjë në asnjë formë dhe në asnjë mënyrë.
Lutfi Dervishi Duke thërritur Prokurorin e Përgjithshëm apo trupa prokurorësh? Apo duke sensibilizuar?
Presidenti Nishani: Edhe në këtë rast, marrëdhënia e Presidentit të Republikës me institucionin e Prokurorisë së Përgjithshme ka ndryshuar që pas ndryshimeve kushtetuese. Nuk ka të drejtë komunikimi apo ndërhyrjeje Presidenti i Republikës me institucionin e Prokurorisë së Shtetit. Nuk flitet vetëm për Prokurorin e Përgjithshëm, por flitet te institucioni i Prokurorisë së Shtetit. Por Prokuroria, Policia i kanë të gjitha hapësirat dhe përcaktimet ligjore për të ndërhyrë. Fakti që nuk ka pasur në raport me fenomenin, në gjykimin tim, nuk ka pasur minimumin e reagimit dhe goditjes së këtij fenomeni në përqindje, as minimumin në gjykimin tim, tregon që ose është toleruar nga institucionet e zbatimit të ligjit ky fenomen, ose kanë qenë të paaftë për ta identifikuar e për ta goditur. Parlamenti bëri një ndryshim para fushatës zgjedhore në kodin penal. E kriminalizoit aktin e shtiblerjes së votës. Fenomeni ka qenë shumë i përhapur për fatin e keq. Ndërsa rastet e goditjes penale janë krejt të papërfillshme. Pra tregon një deformim të madh midis asaj çfarë ka ndodhur dhe reagimit.
Lutfi Dervishi: Ka një disproporcion. Çfarë mund të bëhet për ta adresuar si duhet këtë problem?
Presidenti Nishani: Ky është një problem që nuk vjen ashtu vetvetiu brenda natës. Problemi më i madh duhet të jetë kultura e shoqërisë, edukimi i shoqërisë, rritja e nivelit ekonomik të shoqërisë. Nëse ne vazhdojmë… sa më të varfër ta kemi ne qytetarin, sa më të varur ta kemi qytetarin nga buka e gojës, aq më vulnerabël është ai në shitjen e dinjitetit, sepse të shesësh votën është shitje e dinjitetit. Unë e konceptoj si qytetar shitjen e votës si një kontribut që ai që e shet votën, e jep për të zgjatur afatin dhe periudhën e varfërisë së tij. Ne e shesim votën dhe pastaj nuk ka të drejtë morale për t’i kërkuar atij që e blen votën dhe që ka pastaj në dorë vendimmarrjen në pushtet, për të përmirësuar jetën ekonomike. Pra shesim votën në një ditë dhe e zgjasim varfërinë tonë me dhjetë vjet.
Lutfi Dervishi: Për ta mbyllur me një vlerësim të përgjithshëm: ju mendoni që zgjedhjet e 2017-s ishin relativisht më të mira se sa ato të vitit 2013 apo më me probleme?
Presidenti Nishani: Jo, nuk do të merrja kurajën të bëja një gjykim të tillë, sepse nuk jam as institucion i përcaktuar të bëj gjykime të tilla, dhe as i specializuar. Unë vlerësoj dhe do të respektoj, dhe të gjithë shqiptarët duhet të vlerësojnë e të respektojnë raportin e institucioneve të specializuara që janë vëzhguesit, OSBE / ODIHR-i kryesisht, Parlamenti Evropian…
Lutfi Dervishi: Si President i Republikës ju keni informacione që nuk i ka askush, edhenë 2013-n, edhe në 2017-n. Bazuar mbi këto informacione, cila është ndjesia juaj?
Presidenti Nishani: Që fenomeni i shitblerjes së votës po kthehet në një kulturë shoqërore për fatin e keq dhe që po thellohet.
Lutfi Dervishi: Si President i Republikës ju keni të drejtë t’i drejtoheni Kuvendit me mesazhe. A nuk e keni parë të arsyeshme për t’iu drejtuar publikisht deputetëve, klasës politike apo edhe popullit shqiptar rreth këtij fenomeni?
Presidenti Nishani: I jam drejtuar. Patjetër që i jam drejtuar dhe jo në mënyrë specifike me një letër të shkruar Parlamentit, por unë i jam drejtuar vazhdimisht. Kam qenë i pranishëm në opinionin dhe komunikimin publik. Dhe është një çështje që e kam ngritur jo pak herë. Edhe pas zgjedhjeve vendore e kam ngritur, edhe pas rasteve të zgjedhjeve të parakohshme në zona të caktuara që janë zhvilluar. Presidenti i Republikës, gjithsesi, edhe në këtë kontekst, duhet të respektojë jo një kufizim, por një kod etik komunikimi. Dhe brenda këtij kodi është e përcaktuar lartësinë e vokalit.
Lutfi Dervishi: Zoti President, para arritjes së marrëveshjes së 17 dhe 18 majit, ju patët deklaruar në një intervistë për kolegun Enkel Demi që nuk do të merrnit pjesë në zgjedhje, nuk do të votonit…
Presidenti Nishani: Nëqoftëse do të kishte votime pa opozitën.
Lutfi Dervishi: Ishte një deklaratë shumë e fortë, por opozita falë marrëveshjes që përmenda mes zotit Basha dhe zotit Rama u fut në zgjedhje. Dhe pyetja ime është kjo: Ju keni një kopje të kësaj marrëveshje? Jeni në dijeni të kësaj marrëveshjeje?
Presidenti Nishani: Jo, unë nuk kam një kopje të kësaj marrëveshjeje. Nuk kam qenë pjesë e kësaj marrëveshjeje. Unë kam ofruar lehtësimin e komunikimit në dy takime mes Kryetarit të Qeverisë…
Lutfi Dervishi: Të cilat nuk u finalizuan me sukses.
Presidenti Nishani: Nuk u finalizuan dhe nuk pati konkluzion…
Lutfi Dervishi: Dhe si u ndietë që aktorët kokëfortë politikë nuk paskan pasur nevojë as për ndërmjetësimin ndërkombëtar, as për ndërmjetësimin vendas, por merren vesh me njëri-tjetrin?
Presidenti Nishani: Ndërmjetësimi ndërkombëtar ka qenë dhe ka qenë shumë i rëndësishëm e vendimtar. Dhe unë gjej rastin t’i falënderoj, sepse në fund të fundit niveli i zhvillimit të demokracisë sonë, me sa duket ende e kërkon që miqtë dhe partnerët ndërkombëtar të ndërhyjnë e të kenë një zë të fortë, le të themi, në disa refleksione, në disa qëndrime të aktorëve politikë, por edhe Presidenti i Republikës e bëri të mundshëm kontaktin e parë midis…
Lutfi Dervishi: Domethënë ju keni thyer akullin…?
Presidenti Nishani: Po, ta quajmë si të doni. Në fakt u kryen dy takime. Palët ishin shumë të pozicionuara, të ngurta në qëndrimet e tyre. Nuk lëshonin në asnjë rast dhe në asnjërin prej takimeve…
Lutfi Dervishi: Vutë re ndonjë përparim të paktën nga takimi i parë tek i dyti?
Presidenti Nishani: Nuk vura re absolutisht ndonjë… Madje takimi i dytë ishte më i shkurtër se sa takimi i parë dhe më me pak çështje që u diskutuan. Vetëm çështje parimore. Në takimin e parë u diskutuan dhe u shtjelluan edhe detaje të mundësisë së një marrëveshjeje, të cilat nuk u pranuan padyshim nga të dyja palët. Por unë edhe një herë i qëndroj faktit se marrëveshja ishte pozitive, pavarësisht se si intepretohet në rrethana të caktuara nga aktorë të caktuar.

Lutfi Dervishi: Do të flasim për këtë marrëveshje, për zgjedhjet dhe për efektet që kanë prodhuar si në qeveri, ashtu edhe në opozitë. Ju po vlerësonit marrëveshjen e arritur mes zotit Basha dhe zotit Rama, marrëveshje e cila parashikonte katër reforma të mëdha: reformën kushtetuese, reformën zgjedhore, një reformë në tendera dhe numërimin elektronik. Nëse flasim për Kushtetutën, që ju me të drejtë e theksuat se nuk është Kushtetutë e vjetër, është Kushtetutë e re, njëzetvjeçare, për çfarë reforme kushtetuese mendoni se ka nevojë Shqipëria? Një reformë që do të bënte të mundur sendërtimin e nenit 7, ndarjes dhe balancimit të pushteteve? Një qasje të re, le të themi të kuptimit të sistemit elektoral?
Presidenti Nishani: Ajo që thashë edhe pak më parë, për shkak të pyetjes suaj lidhur me problematikën e zgjedhjeve, qëndrimi larg kutive të votimit apo larg procesit vendimmarrës të një numri shumë të madh qytetarësh, tregoi se ka një velje në raportin midis qytetarëve dhe sistemit politik. Dhe kjo velje e qytetarëve duhet të reflektohet me një reformë. Politikanët duhet të tregohen të përgjegjshëm dhe duhet të nisin…, sepse reformimi i tyre vjen përmes reformimit të sistemit. Nuk mund të reformohet përfaqësimi individual nëse nuk ka mekanizma të reformuar. Dhe mekanizma që bëjnë qëmtim më të kujdesshëm apo më të përgjegjshëm. Pra kjo është si kontekst. Do të më lejoni që t’ju merrja shumë pak kohë te çështja e marrëveshjes, sepse e kam ndjekur edhe me pak dhimbje qytetare keqinterpretimin e asaj që u finalizua si marrëveshje, që u quajt si një marrëveshje. Së pari, nuk është e drejtë që shumë, jo pak, shumë individë, deri para marrëveshjes ushtronin një trysni shumë të madhe publike që palët të bënin një marrëveshje. Të lëshonin nga qëndrimet e tyre të ngurta dhe të shkonin drejt një kompromisi. Po të njëjtët zëra që kërkonin arritjen e marrëveshjes, që anatemonin qëndrimin e ngrutë të palëve, pas marrëveshjes anatemuan marrëveshjen! E dyta, besoj se ka pasur një keqinterpretim me qëllim politik, dhe në gjykimin tim, edhe me synim diversioni politik dhe elektoral që me sa duket, ishte edhe i suksesshëm, dhe penalizimi këtu i kaloi së djathtës…
Lutfi Dervishi: Opozitës.
Presidenti Nishani: Opozitës dhe liderit të opozitës. Sepse fillimisht u artikulua. U artikulua në mënyrë të përsëritur. Unë e gjykoj mënyrë diversioni, sikur kishim një marrëveshje bashkëqeverisjeje midis opozitës dhe mazhorancës…
Lutfi Dervishi: Po i takonte opozitës ta bënte të qartë në fushatë elektorale që nuk ka?
Presidenti Nishani: Patjetër! Ndoshta opozita duhej të ishte më e qartë dhe më përsëritëse në artikulim. Por unë nuk jam për të bërë as avokatin e opozitës, dhe as avokatin e qeverisë e të shumicës, dhe as të bëj atakuesin e asnjërës prej palëve. Por duke qenë se kam pjesë e disa bisedimeve dhe kam parë se çfarë synonte në të vërtetë qoftë lideri i opozitës, dhe cili ishte qëndrimi i liderit të mazhorancës. Pra unë mendoj se ajo marrëveshje, në njëfarë mënyre i dha disa mekanizma opozitës, sepse opozita nuk ishte në bashkëqeverisje, nuk kishte vendimmarrje për ligje të caktuara që bënin zbatime të caktuara, programore, por mori disa drejtime qeveritare, të cilat do të monitoronin apo do të pengonin keqpërdorimin e fondeve dhe aseteve publike të njerëzve, dhe ka pasur denoncime. Unë besoj se ka pasur një lloj frenimi të keqpërdorimit. Ndoshta nuk ka qenë në masën 100%, sepse nuk mund t’i kesh në atë masë, por një lloj frenimi ka pasur. Kjo ndërmarrje që u arrit për shkak, dhe besoj se ky ka qenë thelbi i asaj marrëveshjeje si fazë e parë. Se cila është fazë e dytë, për reformën kushtetuese, unë nuk di të them, sepse nuk e kemi parë. Ne kemi parë vetëm fazën e parë të marrëveshjes.
Lutfi Dervishi: Dhe duket sikur askush nuk e di…?
Presidenti Nishani: Dhe mendoj që ata që e hodhën dhe e artikuluan në opinionin publik si një bashkëqeversje, me sa duket, dhe unë mendoj se ishin të suksesshëm në platformën e tyre, në diversionin e tyre politik dhe në fushata këto ndodhin dhe nuk është e kundraligjshme…
Lutfi Dervishi: Në fushata këto komplimentohen dhe jepen si shembull se si mund të dekurajosh palën tjetër…
Presidenti Nishani: Ajo varet nga këndvështrimi i kulturës politike. Por besoj se kjo funksionoi në dëm të opozitës, sepse opozitën e identifikuan që është futur në qeveri. Në fakt ajo ishte formalisht në qeveri, por një ministër që…, përshembull Ministri i Brendshëm, i cili nuk komandon dot një shef komisariati, imagjinoni se çfarë pushteti ka! Ose një Ministre e Arsimit, që Sekretari i Përgjithshëm komandon gjithë ministrinë dhe administratën dhe nuk i bindet autoritetit qeveritar të ministrit, autoritetit politik, autoritetit civil të ministrit, imagjoni! Gjithsesi të mos hyjmë në detaje, sepse këto do të mbeten pjesë e një hetimi të kohës dhe periudhës që vjen e që pason, por për të kaluar te faza e dytë, që thashë për të cilën nuk di detaje, por me sa kam dëgjuar nga artikulimet e kryetarit të opozitës, dhe kryetarit të qeverisë, që ka të bëjë me reformimin e sistemit politik. Mendoj se sistemi politik ka nevojë për t’u reformuar. Përderisa ne reformuam sistemin e drejtsisë, do t’i përgjigjet edhe sistemi politik. Dhe sistemi politik fillon padyshim te mekanizmat kryesorë që janë legjislativi, mënyra e ndërtimit dhe kompetencat e Ekzekutivit. Kur them kompetencat e Ekzekutivit, është ajo që thatë ju, përdorimi i fondeve publike, i koncensioneve, mënyra e dhënies së prokurimeve, etj., etj. Jo se do t’i heqësh kompetencat Ekzekutivit, sepse ai prandaj i merr votat! Te Institucioni i Presidentit të Republikës dhe një sërë institucionesh të tjerash…
Lutfi Dervishi: Ju personalisht, sepse jemi në çastet e fundit dhe kemi shumë pyetje për të ezauruar për çështje thelbësore. Ju jeni për president nga populli apo për president të zgjedhur nga Parlamenti?
Presidenti Nishani: Të dyja janë forma evropiane. Fakti që Gjermania, Italia dhe Greqia, tre kolona të forta të demokracisë evropiane, e zgjedhin nga Parlamenti, tregon se është një model që funksionon. Unë personalisht do të preferoja që presidenti të zgjidhej nga populli, por kam vetëm një merak: nëse ne do të vazhdojmë me kulturën e blerjes së votës, përfytyroni se do të kishim në Zyrën e Presidentit të Republikës një njeri që ka ardhur për shkak të shitblerjes së votës me një thes miell, me ushqime për të zgjedhur Presidentin e Republikës. Gjithsesi unë preferoj që presidenti të vijë nga populli, por edhe zgjedhja nga Parlamenti do të fashiste shumë hamendësime, keqpërdorime dhe procese të tilla.
Lutfi Dervishi: Ju keni dekretuar një zëvendëskryeministër dhe gjashtë ministra. Do ta dekretoni shkarkimin e tyre nëse kjo kërkohet nga Kryeministri?
Presidenti Nishani: Ajo varet nëse do të vijë nga Kryeministri dhe nëse do të respektohen procedurat kushtetuese. Unë do të mbetem deri në sekondën e fundit që do të jem në Zyrën e Presidentit të Republikës, për këtë jam betuar para Kushtetutës dhe para qytetarëve shqiptarë. Nuk do t’i zhgënjej qytetarët shqiptarë, pavarësisht bindjeve të tyre politike, ashtu siç jam përpjekur me mish e me shpirt këto pesë vite, që do të jem respektues i paekuivok i Kushtetutës së vendit.
Lutfi Dervishi: Mbyllja e zgjedhjeve parlamentare ka hapur edhe debatin për zgjedhjet në partinë më të madhe të opozitës. A keni ju një analizë tuajën për rezultatin më të dobët që ka arritur Partia Demokratike në historinë e saj zgjedhore?
Presidenti Nishani: Unë nuk do të merrja përsipër të gjykoja rezultat i dobët, më pak i dobët. Kjo është një çështje që i takon Partisë Demokratike, u takon forumeve të PD-së. Unë jam dhe e kam origjinën time politike tek Partia Demokratike, jam shumë krenar për origjinën time politike.
Lutfi Dervishi: Në statusin e Partisë Demokratike është shënuar që presidentët, kryeministrat, kryetarët e partive janë automatikisht dhe anëtarë të Këshillit Kombëtar të Partisë Demokratike. Në një mënyrë edhe nëse doni të largoheni, Partia Demokratike është gjithmonë pas bijve të vet.
Presidenti Nishani: Natyrisht edhe unë do të respektoj maksimalisht standardet që ruhen në demokracinë e vendit tim. Unë mendoj që zgjedhjet dhe rezultati i opozitës është një moment shumë i rëndësishëm për opozitën. Partia Demokratike është një aset shumë i rëndësishëm i Shqipërisë, sepse është një aset politik, një aset njerëzish, pra nuk është thjesht në kontekstin partiak, por është në kontekstin politik dhe shtetëror. Këto janë beteja ku partitë politike ngjiten edhe zbresin. Mos harrojmë që kanë qenë dhe parti shumë më të fuqishme në Evropën perëndimore që kanë pasur edhe ato sfida të tilla dhe pastaj janë ringritur dhe kanë ridimensionuar veten e tyre dhe janë rikthyer në pushtet edhe më të fuqishme se ç’kanë qenë më përpara. Është një çështje që i takon Partisë Demokratike. Unë do të uroja për shkak, sepse gjykoj se është një aset dhe është në interesin e të gjithëve, do të uroja që procesi që vijon në Partia Demokratike të jetë një proces i matur, i pjekur, bashkues. Duket që Partia Demokratike është në ciklin e shkëmbimit të gjeneratave dhe kur ka shkëmbim brezash, pra largohet një brez dhe vjen një brez i ri.
Lutfi Dervishi: Në politikë, më tepër se sa shkëmbimi i brezave, (interes) është shtimi i votave?
Presidenti Nishani: Natyrisht. Por, shkëmbimi i brezave është cikël historik që nuk e shmang dot. Partia Demokratike është në ciklin e shkëmbimit të brezave dhe ajo ka një kërcitje gjithmonë.

Lutfi Dervishi: Meqë jemi në garën e shpallur në Partinë Demokratike, Zoti President tre nga katër ish-presidentët ose janë rikthyer kryetarë partish, ose kanë tentuar të rikthehen si kryetarë partish politike. A keni ju ambicie politike për rikthim në politikën aktive?
Presidenti Nishani: Përvoja ime, investimi im është në politikë. Unë jam investuar në politike, por nuk kam asnjë platformë, asnjë ide, asnjë qëllim për t’u kthyer kryetar partie apo për t’u bërë kryetar partie apo për të krijuar një parti politike.
Lutfi Dervishi: Pse?
Presidenti Nishani: Sepse e quaj më racionale që të vazhdoj të jem një shërbëtor, një shërbyes pa dyshim i vlerave më të mira, i atyre parimeve që unë besoj, i mënyrës se si unë besoj në kontekstin politik sepse unë aty jam rritur, aty jam formësuar, jam edukuar si aktivist publik, aktivist shoqëror në politikë dhe mendoj që kam ende forca dhe energji që në kontekstin e politikës të jem një shërbyes.
Lutfi Dervishi: Zoti President, kur keni hyrë në këtë zyrë keni menduar ndoshta për trashëgiminë dhe në pak javë përfundon mandati si Kryetar i Shtetit. Si dëshironi të mbaheni mend për këto 5 vite në detyrën e Presidentit të Republikës?
Presidenti Nishani: Dëshirat e njeriut janë të pafundme. Nëse i thua një njeriu, thuaj tri dëshira, do ta ketë shumë të vështirë të zgjedhë tri dëshira, sepse është vetë formimi njerëzor që dëshirat i ka të pafundme. Nëse unë do të mbahem mend si një njeri që ishte i vërtetë dhe unë këtë jam përpjekur që të bëj, të them dhe të sillem në bazë të asaj që kam menduar dhe që kam besuar që është më e mira dhe më e drejta pa pretenduar që kam bërë më të mirën. Atë që kam bërë, e kam bërë, sepse ashtu e kam menduar thellësisht dhe e kam besuar plotësisht që është më e mira. Nëse unë do të mbahem mend si një njeri që veproj në mënyrën më të vërtetë, duke respektuar edhe komunikimin me njerëzit, jam përpjekur ta ruaj këtë gjë, ky komunikim të ishte sa më i thjeshtë. Pra, thjeshtësia dhe fanatizmi në mbrojtjen e dinjitetit dhe integritetit të Institucionit të radhë të parë, sepse nëse e mbron dinjitetin dhe integritetin e Institucionit tregon që ke edhe personalisht dinjitet dhe integritet. Dinjiteti, integriteti dhe thjeshtësia besoj që janë reale kur sillesh në mënyrë të vërtetë. Nëse kam lënë një perceptim të tillë, unë do të isha shumë i lumtur. Përsa u takon dëshirave, dëshirat e njeriut mbeten të pafundme, por dëshira është vetëm për mbarësi dhe gjëra të cilat të jenë të lidhura tek mirësia.
Lutfi Dervishi: Zoti President, pas 25 ditësh këtu në këto ambiente do të ketë një ceremoni që ju do i dorëzoni detyrën në mënyrë ceremoniale Presidentit të zgjedhur, zotit Ilir Meta, një ritual që ju e keni përjetuar vetë. Keni ndonjë mesazh gjatë takimit për Presidentin që do të vijë sikundër mund të keni marrë dhe ju nga paraardhësi juaj, zoti Bamir Topi?
Presidenti Nishani: Ceremonia është ceremoni e inaugurimit të Presidentit që vjen, nuk është ceremoni e Presidentit që ikën. Pra, Presidenti nuk bën ceremoni që ikën, është ceremonia e inaugurimit.

Lutfi Dervishi: Sipas protokollit as nuk flet?
Presidenti Nishani: As nuk flet dhe as nuk jep mesazhe.
Lutfi Dervishi: Ju do keni një takim me të?
Presidenti Nishani: Po, patjetër që kam takime dhe shpresoj që në çdo rast që do t’i duhet kontributi, prezenca apo komunikimi i Presidentit të ardhshëm me mua personalisht do ta ketë në dispozicion të gjithë gatishmërinë time. Mesazhin unë ia kam dhënë që ditën që është zgjedhur Presidenti i ri, i cili do të vijë në detyrë duke i uruar suksese dhe besoj se zoti Meta i ka të gjitha parametrat, të gjitha mundësitë, përvojën që të jetë një President i suksesshëm, të jetë një President që t’i shërbejë vendit, popullit dhe interesave të Shqipërisë dhe shqiptarëve.
Lutfi Dervishi: Zoti President, në 25 korrik është dita juaj e parë që nuk keni peshën e ceremonialit dhe detyrën e Kryetarit të Shtetit. Çfarë keni planifikuar për atë ditë?
Presidenti Nishani: Besoj disa ditë pushime me familjen. Përkon dhe me periudhën tradicionale të pushimit të shqiptarëve, korriku-gushti janë periudha pushimesh. Do përpiqem të udhëtoj përsëri në Shqipëri, por këtë radhë pa ngarkesën që të jep eskorta dhe protokolli shtetëror dhe për t’u ulur këmbëkryq dhe për të shijuar pak edhe anën njerëzore me njerëzit, që nga Valbona deri në Himarë.
Lutfi Dervishi: Ju përmendët protokollin. Ka një thënie ”Mund të negociosh me terroristët, por s’negocion dot me protokollin”?
Presidenti Nishani: Ka filluar pak të infektohet, por unë hyj tek ata njerëz, të cilët janë shumë konservatorë në kuptim të raportit që duhet të kesh me protokollin. Pse? Sepse reflekton raportet politike, institucionale edhe njerëzore. Pra, rregullon që të tria këto raporte në mënyrën më të mirë që edhe të ndihesh mirë, por edhe tjetri të mos fyhet dhe të mos ofendohet.
Lutfi Dervishi: Zoti President, faleminderit që ishit sonte në emisionin “Përballë” dhe suksese në karrierën tuaj apo vendimet që do të merrni pas datës 25 korrik!
Presidenti Nishani: Edhe unë ju falënderoj dhe kënaqësi dhe për mua!

Po, Po 31 Vetura Dacia Logan shpërblim për konsumator nga ETC

Sponsoruar