“πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοῦς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους”. (War is father of all and king of all; and some he has shown as gods, others men; some he has made slaves, others free). Ky fragment i Herakalit-it, ka mbetur një nga fragmentet më të spikatura jo vetëm në filozofinë e tij, por në përgjithësi në këtë disiplinë, këtu e 2500 vjet më parë.

Ai na tregon se si lufta është babai i të gjitha gjërave. Ajo disa i shfaq si perëndi, disa si njerëz, kurse disa të lirë e disa si skllevër. Martin Heidegger-i në veprën e tij “Einführung in die Metaphysik” konstaton, se megjithatë nocioni polemos (πόλεμος) nuk e ka kuptimin e luftës në sensin se zakonshëm të fjalës. Sipas tij, më tepër ky term e ka kuptimin e konfrontimit apo mosmarrëveshjes (Confrontation, strife). Dhe polemos-i është ai parim që ua mundëson gjërave të dalin në sipërfaqe, të shfaqen dhe mirëmban prezencën e tyre. Por po ashtu, ky proces e mundëson që ato të shfaqen të ndara në kundërthënie, duke e lejuar pozitën, statutin, renditjen etj etj (In con-frontation, world comes to be) Pra ky princip dominion para çdo gjëje qoftë hyjnore apo njerëzore. Madje, për ta kapur më qartë kuptimin autentik të kësaj sentence të “errët” filozofike, mendimtari gjerman, duke i shfrytëzuar thesaret e gjuhës gjermane, e përdor një “emër foljor” “Das Walten” (hold sway)

Në këtë kontekst, polemos-i (πόλεμος ), beteja, lufta, konfrontimi, është një luftë nga e cila lindin gjërat dhe që dalin si të tilla ashtu si janë. Falë saj projektohet dhe zhvillohet e “padëgjuara, e pa thëna dhe e pamenduara”.  Po ashtu ajo mirëmbahet nga krijuesit, nga poetët, shtetarët, mendimtarët, etj etj. Pa forcën e saj çdo gjë kthehet në hiç (Das Nichts). Gjërat pushojnë së qeni kur nuk vepron ky parim.

Mirëpo, çdo polemos që nuk e dëgjon logos-in është i destinuar të përfundoj në shkapërderdhje, shthurje, dështim dhe shkatërrim. Dhe kjo është një arsyje tjetër që Heraklit-i na ftonte ta dëgjojmë zërin e logos-it. Këtë të fundit nuk duhet ta kuptojmë thjesht si logjikë, apo fjalë. Por si diçka që i përbashkon qeniet në përbashkësinë e tyre edhe pse ato “luftojnë (strife) në konfrontim me njëra tjetrën”.

Kurse refuzimi apo pamundësia më mirë të themi për ta dëgjuar logosin e karakterizon jetën e përbërë nga teket dhe kapriçiot e “idia phronesis” pra ajo mënyrë e sjelljes që kalon nga njëra anë në tjetrën duke besuar se çdo herë e posedon të vërtetën. Çdo tension që krijohet nga këto shtytje të fundit mbart pasoja fatale, për dallim nga logosi që e unifikon atë që konfrontohet.

Kurse paaftësia e politikës për ta dëgjuar logos-in prodhon mbase situata kaotike. Sepse sipas këtij mendimtari, “qenia (eon) në esencën e saj është “xunon”, Dhe këtu duhet të kemi parasysh se ky “xunon” e formon nomosin e polisit, pra është kompozimi i tij i brendshëm, diçka nga del uniteti i unifikuar i asaj që përpiqet në konfrontim. Pra edhe në këtë rast forca e kësaj kategorie është ajo çka e i bënë bashkë në përbashkësinë e tyre gjërat (what gathers everything together in itself and holds it together)

Ky proces nuk mund të kuptohet pa logos-in. Kurse dështimi për ta kapur atë nuk është i rastësishëm, ngase për Heraklit-in “vetëm mendimtarët dhe poetët” janë në gjendje ta dëgjojnë logos-in e duhur të gjërave. Kurse ata që nuk janë në gjendje ta kapin atë nuk janë në gjendje “as të dëgjojnë as të flasin” (are able neither to hear nor to say).  Këtu eshte fjala vetem po logosin si legein në kuptimin filozofik të fjalës. E të tillët sillen në orbitën e tekave të tyre. Ata e pranojnë çdo gjë si valide që u shërben atyre, i miklon, si dhe u duket e njohur. Me këtë rast, filozofi nga Efesi, e ka një fragment metaforik për këtë kategori  “for dogs also bark at evryone they do not know” (κύνες γὰρ καὶ βαΰζουσινὃν, ἂν μὴ γινώσκωσι).

Shkruan: Afrim Kasolli

Zbritje dhe plot 5 dhurata – Oferta spektakulare e dyshekëve Comodita

Sponsoruar