Geni i deformuar që shkakton autizëm
Autori: Gazeta inFokus 13:12 | 24 July 2017
Ja nga cili prind është i trashëguar geni i deformuar që shkakton autizëm.
Studimi i botuar në revistën “JAMA Psychiatry” është i pari që vë në dukje rritjen e rrezikut të autizmit të trashëguar nga një nënë e abuzuar në fëmijëri.
Përfundimet bëhen të ditura nga statistikat e Qendrës për Kontrollin e Sëmundjeve, e cila zbuloi një shkallë të lartë të çrregullimit të autizmit tek 1 në 50 fëmijë.
Autorët e revistës “JAMA Psychiatry” studiuan më shumë se 50.000 gra të cilat u pyetën nëse kishin qenë pjesë e ndonjë historie abuzimi përpara moshës 12-vjeçare. Pyetja konceptohej në sferën fizike dhe atë emocionale, për të kuptuar nëse gratë ishin rrahur deri në masën sa të lihen trauma, u ishte bërtitur apo bërë presion nga kujdestarët e tyre.
Ato gjithashtu plotësuan një pyetësor rreth çështjes nëse fëmijët e tyre janë diagnostikuar me çrregullimin e autizmit. Shkencëtarët kishin akses te regjistrat shëndetësorë të pjesëmarrësve dhe në këtë mënyrë, ishin në gjendje të përfshinin edhe faktorë të tjerë që mund të kishin ndikuar në rrezikun e autizmit.
Në bazë të të dhënave shëndetësore arritën të zbuloheshin nëntë shtatzëni ku autizmi ishte i lidhur me diabetin gjatë shtatzënisë, me konsumimin e alkoolit dhe duhanit.
Gratë që raportuan se ishin abuzuar fizikisht, emocionalisht apo seksualisht në moshë të vogël, kishin më shumë gjasa të lindnin fëmijë autikë, krahasuar me gratë e tjera që nuk ishin abuzuar.
Sa më i rëndë të ishte abuzimi, aq më të mëdha ishin shanset e të pasurit një fëmijë me autizëm. Krahasuar me gratë e tjera, ato që kishin duruar keqtrajtime të rënda kishin 60 për qind më shumë gjasa të kishin fëmijë autik.
Ka mundësi që abuzimi i nënës në moshë të vogël mund ta drejtojë atë për nga sjelljet si duhanpirja, alkoolizmi, përdorimi i drogës, obeziteti, sjellje këto që dëmtojnë fetusin.
Shkencëtarët llogaritën se sa shumë këta faktorë rrisin mundësinë që fëmija të lindë me autizëm. Për çudi kushtet si përdorimi i duhanit, alkoolit dhe drogës ndikonin në shtimin e rrezikut vetëm në masën 7 për qind tek gratë e abuzuara. Kjo nënkupton se ushtrimi i llojeve të ndryshme të dhunës tek gratë, ka lënë mjaftueshëm shenja në jetën e tyre, aq sa mund të ndikojë edhe te fëmijët.
Shkencëtarët besojnë se disa rrethana të mënyrës së jetesës, si për shembull ushqimi i pakët mund të jetë përgjegjës për një pjesë të rrezikut.
Është gjithashtu e mundshme që abuzimi të ketë shkaktuar ndryshime biologjike në sistemin imunitar të gruas, duke përfshirë këtu dëmtimin e aftësisë për t’ju përgjigjur stresit, që mund të sjellë pasoja dëmtuese për zhvillimin e fetusit.
Kërkimet kanë treguar se fëmijët autikë i përgjigjen stresit në një mënyrë jonormale dhe se ka mundësi që reagimi i ndryshuar i nënës ndaj stresit të ketë kaluar te fëmija i saj. Zhvillimi i çrregullt i trurit të nënës nga shqetësimet dhe problemet me sistemin imunitar janë hipotezat që shkencëtarët shtrojnë në lidhje me shkaqet e autizmit.
Hulumtuesit gjithashtu spekulojnë se fëmijëria abuzive mund t’i lërë grave një gjendje të vazhdueshme stresi. Çlirimi i vazhdueshëm i hormoneve të stresit mund të rrisë mundësitë e zhvillimit të autizmit tek fëmija.
Së fundmi, abuzimi i nënës që në fëmijëri mund të jetë një ndikues i madh në shtimin e rrezikut të transmetimit gjenetik të sëmundjeve mendore, të cilat janë shumë të përhapura tek fëmijët e abuzuar shkruan living.
Duke qenë se abuzimi i fëmijëve është një nga faktorët e rritjes së rrezikut të autizmit, parandalimi i dhunës duhet të kthehet në përparësi për të gjitha familjet që duan të jenë të shëndetshme.
Të tjera
-
KQZ merr vendim: Nuk certifikohet Lista Serbe
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve është duke mbajtur mbledhjen e rregullt për çe...
-
Alban Rraci mbledh mbështetësit e LDK-së në Klinë: Bashkë për ndryshim dhe fitore me 9 shkurt
Kryetari i degës së Lidhjes Demokratike të Kosovës në Klinë, Alban Rraci dhe ...
-
Lajçak e bën bilancin: Kam shpresuar për më shumë progres në dialog, por mesazhi për Kosovën e Serbinë është i qartë
I dërguari i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak k...
-
Vuçiq: U mbajt një tubim jashtëzakonisht i madh në Beograd
Presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, këtë herë ka pranuar se në Beograd është m...
-
Pritjet për të hyrë në Kosovë deri në 40 minuta
Pritjet për të hyrë në Kosova nga pika kufitare e Muçibabës po vijojnë deri n...
-
Deklarohen të pafajshëm 22 të akuzuarit për mashtrim me “Call Center”
Në seancën fillestare të hënën në Gjykatën Themelore në Prishtinë janë deklar...
-
Gjendet pa shenja jete një 61-vjeçar në Pogradec
Një person i moshës 61-vjeçare është gjetur pa shenja jete në banesën e tij, ...
-
Protestë masive në Beograd kundër presidentit serb
Dhjetëra mijëra veta u mblodhën të dielën në një shesh qendror në Beograd duk...
-
Hill thotë se s’ka paralajmërime për sanksione ndaj NIS’it në Serbi, a i gënjeu Vuçiq serbët për të krijuar panik?
Ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Serbi, Christopher Hill, ka...
-
Tajani për vizitë në Kosovë, viziton kontigjentin italian të KFOR-it
Kryediplomati italian, Antonio Tajani, ka ardhur për vizitë në Kosovë për të ...
-
Kremlini hedh poshtë raportimet e mediave turke se gruaja e Assadit kërkoi divorc dhe largim nga Moska
Kremlini hodhi poshtë të hënën raportet e mediave turke që sugjeronin se Asma...
-
Kundërligjshëm e pa përvojë pune, Rozeta Hajdari e bën zv. kryeinspektore ish asistenten e Albulena Haxhiut vetëm 8 muaj pasi u punësua në MINT
Ministrja e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari, ish asist...