Një numër në rritje i viktimave civile në Ukrainë ka nxitur akuza se Moska ka kryer krime lufte në bombardimet e pamëshirshme të objektivave joushtarake në qytete, si dhe përdorimin e supozuar të armëve që rrisin rrezikun e vdekjes dhe lëndimit të civilëve.

Në ndjekje të provave, qeveria e Ukrainës ka hapur një front të ri në konflikt, duke dërguar ekipe vizuale në vendet e bombarduara për të ngritur një çështje kundër Rusisë në Gjykatën Penale Ndërkombëtare në Hagë, shkruan Euronews, transmeton Klankosova.tv.

Muajin e kaluar, prokurori i Gjykatës Penale Ndërkombëtare njoftoi hapjen e një hetimi mbi krimet e mundshme të luftës që po shpalosen në Ukrainë – një veprim i mirëpritur nga krerët e shteteve dhe qeverive të BE-së gjatë takimit të tyre të nivelit të lartë në Versajë të premten.

Përkufizimi i krimeve të luftës – dhe vërtetimi i tyre

Krimet e luftës, sipas ligjit ndërkombëtar, përfshijnë shënjestrimin e civilëve, si dhe sulmet që shkaktojnë viktima joproporcionale civile duke pasur parasysh objektivin ushtarak. Këtu përfshihen sulmet ndaj spitaleve, klinikave, shkollave, monumenteve historike dhe vendeve të tjera kryesore civile, si dhe sulmeve ose bombardimeve të qyteteve, fshatrave ose banesave që janë të pambrojtura dhe që nuk janë objektiva ushtarake.

Megjithatë, shumë akte të tmerrshme dhune që rezultojnë në vdekjen e civilëve nuk do të përmbushnin kriteret. Dhe në shumicën e rasteve, të provosh se vrasjet e civilëve përbëjnë një krim lufte është shumë e vështirë.

“Një standard për dënimin në një Gjykatë Penale Ndërkombëtare është jashtëzakonisht i lartë,” tha për Euronews Marti Flacks, drejtor i Iniciativës për të Drejtat e Njeriut në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare në Uashington.

“Pritja për ndjekjen penale të dikujt për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit është që të jetë në gjendje të demonstrojë përgjegjësi individuale dhe të jetë në gjendje të demonstrojë se ata janë duke drejtuar ose përgjegjës për një politikë të kryerjes së këtyre krimeve. Dhe kjo mund të jetë shumë e vështirë, veçanërisht kur nuk keni bashkëpunimin e shtetit nga i cili buron ai person, gjë që padyshim nuk do ta kishim në rastin e Rusisë”.

Për të paditur dikë, prokurori i ICC-së duhet të provojë se krimet e supozuara janë krime mizori: gjenocid, krime kundër njerëzimit ose krime lufte. Prokurori përcakton gravitetin duke parë shkallën, natyrën, mënyrën dhe ndikimin e krimeve të supozuara.

ICC gjykon individë. Nuk provon shtetet. Për shembull, në konfliktin aktual, Rusia nuk do të ishte e pandehur, por Vladimir Putin mund të ishte i pandehur.

Urdhër arresti për Putinin?

Pasi të gjenden prova të mjaftueshme për të krijuar baza të arsyeshme se janë kryer krime mizore, prokurori mund të kërkojë që një dhomë e GJNP-së të lëshojë një urdhër arresti për Putinin – por ngritja e një çështjeje në rrethanat aktuale mund të jetë e ndërlikuar.

“Natyrisht, çdo ndjekje penale kërkon një sërë hapash, duke përfshirë mbledhjen e provave fizike, intervistimin dhe mbledhjen e dëshmive të dëshmitarëve, mbledhjen e informacionit kontekstual dhe dokumentacionit që shpjegojnë rrethanat ku janë kryer krimet. Dhe përpjekja për ta bërë këtë në kontekstin e një lufte aktive në vazhdim e bën të vështirë ta bësh këtë”, tha Flacks.

Nëse GJPN-ja lëshonte një urdhër arresti kundër Putinit, aftësia e tij për të udhëtuar do të kufizohej ashpër. “Nëse Putini ose dikush në udhëheqjen e tij do të kërkohej nga GJPN-ja, të 123 anëtarët e Statutit të Romës të Gjykatës Ndërkombëtare Penale do të ishin të detyruar t’ia dorëzonin GJPN-së”, shpjegoi Flacks.

Praktikisht, në mënyrë që Putini dhe lidershipi tjetër i lartë të përballen me çdo lloj akuze, do të duhej të kishte ndryshim regjimi në Rusi – ideja që Putini do të arrestohej nga qeveria e tij thjesht nuk është e imagjinueshme.

Koha që duhet për të ndjekur penalisht një kryetar shteti

Nëse do të kishte akuza, dhe nëse Putini mbetet kreu i shtetit, kjo bëhet shumë e ndërlikuar, siç ishte rasti me krerët e tjerë të shtetit që janë paditur dhe më pas nuk janë sjellë para GJNP-së për vite me radhë, sepse ata marrin masa për të shmangur prania fizike para gjykatës. Kjo është e rëndësishme, pasi ICC nuk i gjykon individët në mungesë.

Pavarësisht nëse Putini dhe zyrtarë të tjerë të lartë ushtarakë dhe politikë do të akuzohen ndonjëherë, ka të ngjarë të duhen vite për të arritur një vendim.

“Ndjekjet penale të GJNP-së mund të zgjasin shumë. Çështja që GJNP filloi të hetojë për pushtimin rus të Ukrainës në vitin 2014 është ende në proces”, theksoi Flacks. “Dhe ne e dimë se ndjekjet penale që filluan në ditët e para të GJNP-së në fillim të viteve 2000, në disa raste vazhdojnë ende sot.”

Ukraina po ndjek gjithashtu një rrugë tjetër për ta mbajtur Rusinë përgjegjëse për krimin e agresionit përmes Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, e cila ka caktuar seanca dëgjimore publike. Kjo gjykatë e OKB-së merret me mosmarrëveshjet midis vendeve, dhe kështu nuk do të rezultonte në asnjë akuzë penale kundër individit Putin.

Një vit i suksesshëm përtej pritshmërive

Sponsoruar